تنها دندان پزشک یا متخصص ارتودنسی می تواند سودمندی استفاده از روش های ارتودنسی را برای بیمار مشخص کند. بیمار با مراجعه به کلینیک ارتودنسی و بیان مشکل درخواست ارائه خدمات را می‌کند.در این حالت بر اساس ابزارهای تشخیص مشکل و نیز دریافت سابقه کامل پزشکی و دندانی بیمار، انجام معاینات کلینیکی، مدل های ساخته شده از دندان ها، و عکسس برداری رادیولوژی، دندان پزشک یا متخصص ارتودنسی می تواند استفاده از روش های درمانی ارتودنسی را به بیمار پیشنهاد کرده و از یک برنامه درمانی مناسب برای رفع مشکل وی استفادهه نماید. توجه به عادات غلط و رفع آنها در پیشگیری و درمان ارتودنسی موثر می باشد ، مکیدن انگشت در کودکان به عنوان شایع‌ترین عادت، در صورت آنان اثرات ناخواسته‌ای می‌گذارد که باعث عدم رویش دندانهای جلو و چرخش هر دو فک میشود.
ارتودنسی همراه با جراحی فک
همانطور که ارتودنسی می تواند وضعیت دندان ها را اصلاح کند، جراحی ارتودنسی (که به عنوان جراحی ارتوگناتیک نیز شناخته می شود) نیز می تواند وضعیت مشکلات فک بیمار را اصلاح کرده و توانایی وی برای جویدن، صحبت کردن و تنفس را بهبود بخشید و ظاهر اجزای صورت فرد را زیباتر نماید. متخصص ارتودنسی از جراحی ارتودنسی برای بیمارانی استفاده می کند که فک آنها هنوز بطور کامل رشد نکرده و وضعیت گاز گرفتن دندان های آنها نامناسب بوده و با مشکلات زیبایی در صورت خود مواجه هستند. فرآیند رشد فک معمولاً در سن ۱۶ سالگی برای دختران و در سن ۱۸ سالگی برای پسران کامل می شود. قبل از عمل جراحی فک می بایست رشد اجزای آن کامل شده باشد. به هر حال، حرکت دادن دندان ها قبل از عمل جراحی را می توان یک تا دو سال قبل از رسیدن به این سنین شروع کرد. در طول عمل جراحی ارتودنسی دندان که معمولاً ۶ تا ۱۸۸ ماه طول می کشد، لازم است بیمار از بریس استفاده کرده و بطور منظم با متخصص ارتودنسی برای اصلاح وضعیت بریس ها ملاقات کند. با حرکت کردن دندان ها با استفاده از بریس، ممکن است بیمار تصور کند وضعیت گاز گرفتن دندان های وی به جای بهتر شدن، بدتر شده است. به هر حال، هنگامی که وضعیت فک در موقعیت مناسب پس از عمل جراحی ارتودنسی قرار گرفت، دندان های بیمار نیز در موقعیت مناسب قرار گرفته و مشکل بیمار بر طرف می شود. این عمل جراحی ارتودنسی در بیمارستان و توسط یک جراح دهان بر روی فک پایین انجام می شود. به این منظور، استخوان فک پشت دندان ها جدا شده و دندان ها به سمت جلو یا عقب با توجه به نیاز درمانی بیمار حرکت داده می شود. در صورتی که این عمل جراحی ارتودنسی بر روی فک بالا انجام شود، موقعیت فک بیمار ممکن است به جلو یا عقب حرکت داده شود یا اینکه فک به سمت بالا یا پایین هدایت می شود. پس از گذشت مدت زمان لازم برای بهبود بیمار (در حدود چهار تا هشت هفته)، متخصص ارتودنسی وضعیت گاز گرفتن دندان ها به دقتت تنظیم می کند. در اکثر موارد، بریس ها با گذشت ۶ تا ۱۲ ماه بعد از عمل جراحی برداشته می شوند. پس از برداشتن بریس، لازم است بیمار از پلاک ارتودنسی متحرک برای حفظ نتایج اینن روش درمانی استفاده نماید.
امروزه انواع مختلفی از وسایل ارتودنسی شامل ابزارهای ثابت و متحرک برای کمک به حرکت دادن دندان ها، بازآموزی عضلات و تاثیر بر فرآیند رشد فک ها مورد استفاده قرار می گیرند. عملکرد این ابزارها با وارد کردن فشار آرام به دندان ها و فک ها می باشد. همچنین موثرترین روش ارتودنسی برای بیمار با توجه به میزان مشکل وی مشخص می شود.
برخی از روش های ارتودنسی نیازمند نصب لوازمی بر روی دندان بطور ثابت هستند که به این روش خاص ارتودنسی در اصطلاح «ارتودنسی ثابت» گفته می شود. در مواردی نیز ارتودنسی به این صورت است که بیمار می تواند وسیله ارتودنسی را که پلاک متحرک است از دهان خود خارج کند. به این نوع ارتودنسی در اصطلاح «ارتودنسی متحرک» گفته می شود.
براکت های ارتودنسی فلزی رایج ترین نوع بریس ها هستند و امروزه ساده تر از هر زمان دیگر برای بیماران قابل استفاده می باشند. این براکت ها از فولاد ضد زنگ با کیفیت ساخته می شوند و می توانند دندان های بیمار را صاف نمایند. هنگام استفاده از این بریس های ارتودنسی، بیمار همچنین می تواند از الاستیک رنگی برای ایجاد ظاهر جذاب تر و شاداب تر استفاده نماید.
بریس های ارتودنسی دیمون از فلز مشابه مورد استفاده در تولید بریس های فلزی سنتی ساخته می شود. به هر حال، بریس های دایمون نیازی به استفاده از الاستیک ندارند و به این ترتیب تعداد جلسات درمانی کمتر و نیز سایش کمتر در نتیجه استفاده از آنها بر روی دندان ایجاد می شود. بریس های ارتودنسی دیمون از فلز، سرامیک، یا براکت های شفاف ساخته می شود. این بریس ها اندازه ای مشابه بریس های فلزی دارند، اما در آنها از گیره های مخصوص برای کمک به نگه داشتن سیم های ارتودنسی دیمونجهت هدایت دهان ها به محل صحیح استفاده می شود. این گیره های ارتودنسی دیمون به کاهش فشار وارد شده به دندان کمک کرده و به خاطر عدم نیاز به الاستیک یا جایگزینی آن، نیاز کمتری به اصلاح دارند.
ارتودنسی سرامیکی یا همرنگ دندان
بریس های ارتودنسی سرامیکی از مواد اولیه شفاف ساخته می شوند و به همین خاطر جلب توجه آنها کمتر از بریس های فلزی است. به همین دلیل، بریس های سرامیکی عمدتاً برای جوانان و افراد بزرگسال که دارای نگرانی های خاص در ارتباط با زیبایی صورت هستند، این نوع ارتودنسی استفاده می شود. با وجودی که این نوع بریس ها کمتر جلب توجه می کنند، اما نیازمند مراقبت بیشتر برای حفظ سلامت دهان هستند، زیرا بریس های ارتودنسی سرامیکی بزرگتر و شکننده تر از بریس های فلزی عادی می باشند. به همین دلایل، بریس های سرامیکی بیشتر برای دندان های بالای پیشین در دهان استفاده می شوند.
در واقع ارتودنسی نامرئی یک مجموعه از سینی های (تری) نامرئی، متحرک و راحت اکریلیک است که دندان ها را مشابه بریس ها صاف می کند. این نوع سینی ها نه تنها نامرئی هستند، بلکه متحرک نیز می باشند و به همین خاطر بیمار می تواند در طول دوره درمان ارتودنسی به راحتی غذا خورده و نوشیدنی مصرف نماید و نیز مسواک زدن و نخ دندان کشیدن نیز برای بیمارر راحت تر است. استفاده از این نوع تراز کننده ها ساده و راحت است و به علت عدم استفاده از فلز، باعث ایجاد سایش در داخل دهان در طول دوره درمان ارتودنسی نمی شوند.
بریس های زبانی پشت دندان ها مخفی شده (ارتودنسی مخفی) و به همین خاطر در هنگام لبخند زدن «نامرئی» هستند. بریس های ارتودنسی لینگوال به صورت ۱۰۰% سفارشی و با توجه به شکل دندان های بیمار و از فلز ساخته می شوند. این نوع بریس های ارتودنسی یک انتخاب مناسب برای ورزشکاران، مدل ها، بازیگران، نوازندگان آلات موسیقی که ابزارهای بادی می نوازند، و نیز افراد حرفه ای بزرگسال هستند.
درمان ارتودنسی معمولاً به ۶ تا ۳۰ ماه زمان با توجه به سن فرد، شدت مشکلات دندان، و روش درمانی مورد استفاده نیاز دارد.
در این قسمت، مراحل ارتودنسی کودکان، ارتودنسی بزرگسالان، و بارداری که در صورت به کار بردن روش های معمول تر (ارتودنسی ثابت) به کار می روند، شرح داده شده است.
مرحله اول: قرار دادن براکت ها بر روی دندان: هنگامی که بیمار برای طی مراحل ارتودنسی به مطب متخصص ردیف کردن دندان مراجعه می کند، ابتدا یک جلسه مشاوره اولیه برای وی انجام می شود که شامل معاینه اولیه، بررسی سابقه مشکلات دندان و نیز مشاهده عکس رادیولوژی تهیه شده از دندان ها و استخوان فک است. هنگامی که بریس های ارتودنسی بر روی دندان قرار گرفت، از رترکتور گونه برای واضح و خشک نگه داشتن دندان ها در طول درمان ارتودنسی استفاده می شود. به این ترتیب ابتدا دندان ها برای اطمینان از اتصال صحیح براکت ها به آنها، صیقل داده شده و سپس با جریان هوا خشک می گردند. در ادامه از یک حالت دهنده مخصوص در سطوح جلوی دندان ها برای مدت ۳۰ ثانیه استفاده می شود تا به این ترتیب دندان ها برای چسباندن براکت های ارتودنسی آماده شوند. سپس حالت دهنده پاک شده و دندان ها خشک می شوند و از چسب مخصوص بر روی دندان ها برای بهبود فرآیند باندینگ استفاده می گردد. در این زمان، چسب مخصوص دندان پزشکی پشت براکت های ارتودنسی قرار گرفته و براکت ها بر روی محل های از پیش تعیین شده بر روی دندان ها قرار می گیرند. هنگامی که براکت ها در محل مناسب قرار گرفت، چسب اضافی از محل پاک می شود و براکت های ارتودنسی با استفاده از یک پرتو قوی در محل خود محکم می شوند. سپس رترکتور از دهان بیمار خارج شده و سیم های ارتودنسی در محل قرار می گیرند. کل فرآیند باندینگ براکت ها و قرار دادن سیم های ارتودنسی به حدود ۱۰ تا ۲۰ دقیقه زمان نیاز دارد. طول مدت ارتودنسی در کودکان، بزرگسالان و بارداری اغلب با توجه به زمان مورد نیاز برای قرار دادن صحیح لوازم ارتودنسی بر روی دندان ها به منظور درمان مشکلات خاص بیمار تعیین می شود. هنگامی که بریس های فلزی برای اولین بار در دهان بیمار قرار گرفته و وضعیت ارتودنسی تنظیم شد، بیمار کمی با احساس سفتی در دهان خود مواجه می شود که معمولاً می تواند با دندان درد برای حدود چهار تا شش ساعت پس از کامل شدن جلسه درمان همراه شود. این درد نتیجه مستقیم سفت شدن سیم های ارتودنسی قرار داده شده بر روی دندان ها است. در این زمان بیمار می تواند از داروهای مسکن موجود در داروخانه ها بدون نیاز به نسخه متخصص ارتونسی برای کاهش درد احتمالی خود استفاده نماید. درد بیمار در این شرایط احتمالاً با گذشت سه تا پنج روز از تکمیل درمان کاهش پیداا خواهد کرد.
مرحله دوم: جلسات مراجعه به متخصص ارتودنسی: هنگامی که بریس های فلزی در محل خود قرار گرفتند، لازم است بیمار بطور منظم با متخصص ارتودنسی خود ملاقات نماید. دلیل این ملاقات ها به خاطر کشیده شدن و ضعیف شدن گره های الاستیکی نگه دارنده سیم های ارتودنسی در محل، با گذشت زمان می باشد. بدون انجام اصلاحات لازم، سیم های ارتودنسی در بارداری، بزرگسالان و ارتودنسی دندان کودکان قابلیت خود برای وارد کردن فشار مناسب به دندان ها جهت تغییر موقعیت آنها و دستیابی به اهداف درمانی مورد نظر را به تدریج از دست خواهند داد. در طول جلسه اصلاح وضعیت بریس ها، متخصص ارتودنسی در کودکان، بزرگسالان و بارداری همچنین می تواند وضعیت حرکت دندان ها و بهبود ایجاد شده در آنها را از نزدیکک بررسی نماید. به این ترتیب ممکن است به بیمار پیشنهادات خاص جهت بهبود نتایج نهایی حاصل درمان ارتودنسی ارائه شود. حرکت دندان ها از محل خود حداقل به سه هفته زمان نیاز دارد. این شرایط به معنی این است که جلسات مورد نیاز برای تنظیم بریس ها هر سه تا ده هفته یکبار برگذار خواهد شد. به هر حال امروزه با سیم های ارتودنسیجدید، تعداد جلسات اصلاح و تنظیم بریس کاهش یافته و در واقع مدت زمان ماندگاری نتایج درمان ارتودنسی در کودکان، بزرگسالان و بارداری افزایش یافته است.جلسات ملاقات با متخصص ارتودنسی برای تنظیم بریس هاا شامل باز کردن گره های رنگی الاستیک است که وظیفه نگه داشتن بریس ها بر روی دندان را بر عهده دارد. علاوه بر این در طول این جلسات سیم های ارتودنسی باز شده و دندان ها بطور کامل تمیز شده و پاک می شوند. متخصص ارتودنسی در ادامه وضعیت پیشرفت درمان را بررسی کرده و از سیم های ارتودنسی و بندهای جدید استفاده می کند. در صورتی که بتوان در این زمان از روش های درمان جایگزین استفاده کرد، متخصص ارتودنسی در کودکان، بزرگسالان و بارداری درباره این روش ها با شما صحبت خواهد کرد. در ادامه از سیم های ارتودنسی و الاستیک های جدید برای ادامه حرکت دندان ها و تداوم شرایط درمان استفاده خواهد شد.
مرحله سوم: برداشتن براکت ها: هنگامی که متخصص ارتودنسی کامل شدن دوره درمان را اعلام نماید، بریس های دندان با استفاده از یک فرآیند ساده و به نسبت بدون درد از دهان بیمار خارج خواهد شد. هنگامی که همه براکت های ارتودنسی خارج شدند، چسب های باندینگ باقیمانده با استفاده از یک ابزار مخصوص از روی دندان ها پاک خواهد شد. این ابزار مشابه وسیله ای است که برای ترمیم پوسیدگی های دندان استفاده می شود، اما به خاطر اینکه نیازی به حذف ساختارهای دندان در این حالت نیست، درد بیمار در این شرایط در سطح حداقل خواهد بود. پس از اینکه همه چسب های باندینگ ارتودنسی پاک شد، لثه ها ممکن است تا حدودی ملتهب شوند، اما این شرایط معمولاً با گذشت چند روز با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن مناسب بر طرف خواهد شد.
مرحله چهارم: مراقبت های پس از ارتودنسی: در حدود یک هفته پس از برداشتن بریس های دندان، یک جلسه ملاقات با متخصص ارتودنسی در کودکان، بزرگسالان و بارداری برای کار گذاشتن پلاک های متحرک برگذار خواهد شد. به هر حال، گاهی اوقات پلاک های ارتودنسی متحرک از قبل ساخته شده و در جلسه برداشتن بریس ها، بر روی دندان ها قرار خواهندد گرفت. پلاک های متحرک ابزارهای ارتودنسی خاص هستند که استفاده از آنها پس از تکمیل درمان برای حفظ نتایج ناشی از درمان ارتودنسی در کودکان، بزرگسالان و بارداری لازم و ضروری است. در طول این مرحله از درمان، دندان ها به نسبت بی ثبات هستند و می بایست برای تکمیل موفقیت آمیز درمان با استفاده از این پلاک های ارتودنسی در محل نگه داشته شوند. پلاک های دندان بطور سفارشی برای دهان بیمار ساخته می شوند. در طول شش ماه اول پس از برداشتن بریس های ارتودنسی دندان، لازم است که این پلاک ها در طول بیست و چهار ساعت شبانه روز استفاده شوند. اما پس از گذشت این دوره، استفاده از پلاک های ارتودنسی متحرک فقط در طول زمان شب انجام می شود، اما با این وجود در این رابطه لازم است به نظر متخصصص ارتودنسی در کودکان، بزرگسالان و بارداری و صلاحدید وی توجه شود.
سن مناسب برای درمان ارتودنسی
با وجودی که درمان ارتودنسی بیشتر برای نوجوانان استفاده می شود، اما افراد بزرگسال نیز ممکن است به درمان ارتودنسی نیاز داشته باشند. بسیاری از متخصصان ارتودنسی بیان می کنند کودکان می بایست با متخصص ارتودنسی پس از شروع در آمدن دندان های دائمی در سن هفت سالگی ملاقات نمایند. در این سن، مشکلات دندان همچون مسائل مربوط به نحوه قرارر گرفتن دندان ها بر روی یکدیگر و شلوغی و ازدحام دندان ها در دهان به تدریج آشکار می شوند. شروع فرآیند درمان ارتودنسی در این سن به معنی لزوم استفاده از بریس در این سن نیست.
متخصصان ارتودنسی به کودکان پیشنهاد می دهند که ملاقات با پزشک را در سن ۷ سالگی شروع کنند. با شروع به موقع درمان، تشخیص مشکلات بالقوه و اصلاح آنها قبل از جدی شدن مسئله امکان پذیر می شود. انجام این کار می تواند در وقت و پول شما با پیش گیری از شروع مشکلات بعدی صرفه جوی کند. نتایج حاصل از بررسی های ارتودنسی در کودکان، بزرگسالان و بارداری نشان دهنده سودمند بودن ارتودنسی پیش گیرانه برای دستیابی به نتایج کلی مورد انتظار می باشد. به خاطر اینکه در این سن دندان های دائمی کودک هنوز بطور کامل رشد نکرده اند، متخصص ردیف کردن دندان می تواند بطور کامل وضعیت دندان ها را بررسی کرده و مشکلات احتمالی آنها را در مراحل اولیه، درمان نماید. هنگام انجام بررسی های اولیه در دوران کودکی، متخصص ارتودنسی در کودکان، بزرگسالان و بارداری ابتدا وجود مشکلات احتمالی نیازمند درمان همچون ازدحام و شلوغی دندان ها، ایجاد فضای باز بین دندان ها، پیش دندانی، یا لبخند لثهه ای را بررسی می نماید. مرحله اول درمان در این شرایط می تواند شامل درمان پیش گیرانه، یا درمان های اصلاحی باشد. در این زمان می توان از ابزارهای ارتودنسی به منظور جلوگیری از ایجاد مشکل، اصلاح یک مشکل جاری یا کمک به رشد صحیح استخوان فک استفاده کرد. به این ترتیب، در طول مرحله اول درمان ارتودنسی، مشکلات متعدد مربوط به هماهنگی دندان ها، لثه ها، فک ها، و مشکلات صورت را می توان درمان کرد. به منظور اطلاع از مناسب بودن کودک شما برای استفاده از این روش های درمانی، در جلسه مشاوره در مطب ارتودنسی شرکت نمایید.
مراقبت های لازم در زمان ارتودنسی
تغذیه در ارتودنسی: در طول دوره درمان ارتودنسی در کودکان، بزرگسالان و بارداری، می توان مجموعه ای از مواد غذایی متنوع را مصرف کرد. به هر حال، برخی از انواع مواد غذایی می توانند باعث وارد شدن آسیب و صدمه به براکت ها و سیم های ارتودنسی شوند. هنگامی که این اجزا دچار آسیب شوند، در نتیجه این شرایط بیمار با ناراحتی، حرکت ناخواسته دندان، نیاز به برگزاری جلسات درمانی اضافی در مطب متخصص ارتودنسی، و افزایش طول مدت درمان مواجه می شود. به خاطر داشته باشید، چسبی که برای نگه داشتن براکت ها بر روی دندان ها استفاده می شود، بسیار شکننده است. هنگامی که فشار بیش از حد به این چسب وارد شود، براکت های ارتودنسی از سطح مینای دندان جدا می شود. در طول چند روز اول پس از درمان، لازم است بیمار از مواد غذایی نرم استفاده کند. علاوه بر این لازم است بیمار از ابزارهای ارتودنسی در هنگام غذا خوردن تا زمان استفاده از بریس ها حفاظت نماید. به این ترتیب، لازم است بیمار از خوردن غذاهای سخت، سفت، چسبنده و ترد خودداری نماید.
مشکلات ارتودنسی و گرفتن وقت اورژانس: مشکلات اورژانسی در طول دوره درمان ارتودنسی در کودکان، بزرگسالان و بارداری به ندرت اتفاق می افتد اما می بایست بدانید در هنگام مواجه شدن با درد شدید یا مواقع ایجاد درد در ارتباط با ابزارهای ارتودنسی که امکان مراقبت از آنها توسط خود بیمار وجود ندارد، لازم است با مطب متخصص ارتودنسی تماس گرفته شود. در این شرایط ممکن است با اطلاع از این موضوع که بسیاری از مشکلات ایجاد شده را می توان بطور موقت تا زمان ملاقات با متخصص ارتودنسی در کودکان، بزرگسالان و بارداری کنترل کرد،، تعجب نمایید. پس از کاهش ناراحتی بیمار، بسیار مهم است که با مطب متخصص ارتودنسی در اسرع وقت تماس گرفته شده و برای ملاقات با وی جهت انجام ترمیم های لازم وقت گرفتهه شود. توجه داشته باشید بی توجهی به ابزارهای ارتودنسی آسیب دیده و ترمیم نکردن آنها در یک دوره طولانی می تواند باعث ایجاد مشکلات جدی در طرح درمانی شما شود.
مراقبت از براکت ها و بهداشت ارتودنسی: به منظور تکمیل موفقیت آمیز دوره درمان، بیمار می بایست بطور نزدیک با متخصص ارتودنسی خود هماهنگ باشد. دندان ها و فک ها فقط زمانی می توانند به سمت موقعیت صحیح خود حرکت کنند که بیمار به نحو صحیح و بطور مداوم از باندهای کششی، هدگیر یا سایر ابزارهای ارتودنسی تجویز شده توسط متخصص ارتودنسی در کودکان، بزرگسالان و بارداری استفاده نماید. توجه داشته باشید استفاده از ابزارهای آسیب دیده ارتودنسی می تواند دوره درمان شما را طولانی نماید. هنگامی که از بریس استفاده می کنید، بسیار مهم است که دندان های خود را پس از هر بار غذا خوردن مسواک زده و نخ دندان بکشید تا به این ترتیب دندان ها و لثه های خود را در طول دوره درمان ارتودنسی سالم نگه دارید. در صورتی که نیاز به کمک برای انتخاب مسواک، خمیر دندان، و نخ دندان مناسب برای شرایط خود دارید، با مطب متخصص ارتودنسی تماس گرفته و نظر وی را در این رابطه جویا شوید. مراقبتت های ارتودنسی بعد از انجام روند کار و در حین انجام از اهمیت به سزایی برخوردار است. سفید کردن دندانها یا بلیچینگ درمانی است که در آن بد رنگی‌ها و رنگدانه‌هایی که به مرور زمان باعث تغییر رنگ دندانها شده و حتی بعضی بد رنگی‌های ژنتیکی را بر طرف نموده ودندانهایی سفید و زیبا را به شما هدیه می‌کند.
هزینه درمان ارتودنسی در کودکان، بزرگسالان و بارداری به فاکتورهای متعدد بستگی دارد که برای مثال در این رابطه می توان به نوع درمان ارتودنسی، شدت ناهنجاری های فکی و دندان بیمار، و مدت درمان ارتودنسی اشاره کرد. در طول جلسه مشاوره، متخصص ارتودنسی پس از تعیین روش درمان و تخمین مدت زمان و نحوه انجام درمان، در مورد هزینه های ارتودنسی درر کودکان، بزرگسالان و بارداری به شما اطلاعات کامل را ارائه خواهد کرد.
مطالب مرتبط:
طرح لبخند
ردیف کردن دندان
ارتودنسی لینگوال
ارتودنسی دیمون
ناهنجاری های فک
