مراحل انجام ارتودنسی

هر کدام از مراحل ارتودنسی دندان شامل چند اقدام دندانپزشک می‌باشد که به طور کامل در این مقاله به شرح آن می پردازیم.

1. مرحله اول: رادیوگرافی و قالب‌گیری

• معمولاً عکس رادیوگرافی پانورامیک دهان (عکس همه دندان‌ها) و عکس هر یک از دندان‌ها به صورت جداگانه لازم است.
• ممکن است از صورت، دندان‌ها و دهان فرد هم عکس گرفته شود، این عکس‌ها قسمتی از پرونده دائمی بیمار خواهد بود.
• متخصص ارتودنسی دندان قالب‌هایی را از دندان‌های فک بالا و سپس فک پایین تهیه می‌کند. هنگام قالب گرفتن حس می‌کنید که دهانتان با ماده بتونه مانند پر شده است، این مرحله فقط 30 ثانیه زمان میبرد. عمل قالب‌گیری بسیار راحت و سریع است، اگر به سادگی دچار حالت تهوع می‌شوید، سعی کنید آرامش خود را حفظ کنید و از راه بینی نفس بکشید.

2. مرحله دوم: اقدامات اولیه

• دندانپزشک پس از بررسی تصاویر رادیوگرافی و قالب‌ها، برنامه درمانی مناسب فرد را طرح ریزی می‌کند.
• چنانچه فضای بین دندان‌های خاصی خیلی کم باشد، ممکن است نیاز به استفاده از جداکننده‌های فلزی یا پلاستیکی ما بین دندان‌هایتان، قبل از ادامه مراحل دیگر ارتودنسی، داشته باشد.
• ممکن است نیاز باشد تعدادی از دندان‌هایتان را بکشید. در برخی موارد در طول روند درمان و نه در آغاز آن، این امر لزوما باید انجام شود.
• دندان‌های بیمار باید کاملاً تمیز شوند.
• اگر دندان‌های حساسی دارید، حداقل به مدت دو هفته از خمی مکیدن انگشت دندان ضدحساسیت استفاده کنید تا حساسیت دندان ها قبل از شروع ارتودنسی دندان برطرف شود.
• هر گونه مشکل دندان ها باید قبل از قرار دادن بریس درمان گردد؛ حفره‌های پوسیدگی پر شود و تمامی مشکلات ارتودنسی رفع شود.
• در صورت نیاز به جراحی فک و مرتب کردن دندان، این عمل باید قبل از گذاشتن بریس انجام شود؛ هر چند بعضی اوقات جراحی فک بعد از ارتودنسی دندان انجام می شود. زمان جراحی با توجه به وضعیت و شرایط هر بیمار متفاوت است.

3. مرحله سوم: قرار دادن بریس

• متخصص ارتودنسی یا دستیار دندانپزشک، دندان‌ها را خشک می‌کند و آن‌ها را با اسید سفید کننده‌ مخصوصی، جهت اتصال با سیمان نگهدارند براکت ها آماده می کند. سعی کنید این اسید را روی زبانتان نگه ندارید.
• براکت‌ها روی دندان‌ها قرار داده می‌شوند و خیلی سریع، نور پلاسما با شدت بالا روی سطح براکت تابانده می‌شود تا اتصال صورت گیرد(ارتودنسی سریع).
• سیم قوسی از بین تمام براکت‌ها به نحوی می‌گذرد که به گونه ها فشار وارد نکند. اگر احساس کردید که سیم ارتودنسی دندان درون گونه‌تان فرو می‌رود به دندانپزشک بگویید تا سیم را کوتاه کند.
• کش‌های کوچکی (قطعه‌های مسدود کننده حلقه‌های دایره‌ای شکل) روی براکت‌ها قرار می گیرد تا آن‌ها را روی سیم نگه دارد و حس فشار ایجاد کند. قابل ذکر است در صورت استفاده از ارتونسی دیمون نیازی به استفاده از کش نیست.

4. مرحله چهارم: تنظیم ارتودنسی دندان در هر ماه یکبار

• بریس را باید هر 4 تا 6 هفته یکبار مجددا تنظیم کرد. در این مراجعه‌ها که زمان کمی طول می کشد، پزشک کش‌های قبلی (قطعه‌های مسدود کننده) و گاهی سیم را نیز درمی‌آورد. ممکن است این کار کمی دردناک باشد که دلیل آن بیش از هر چیز وارد شدن فشار روی دندان‌ها است.
• پس از تنظیم، دندان‌ها تا چند ساعت یا چند روز درد خواهد کرد. در طول این مدت ارتودنسی، غذای نرم میل کنید. تا زمان مراجعه بعدی، درد دندان‌ها کاملاً از بین رفته است.

5. مرحله پنجم: درآوردن بریس

• درآوردن بریس راحت و سریع انجام می‌شود. دندانپزشک هنگامی که زمان درآوردن بریس فرا برسد، قوس پشت بریس‌ها را با سیم‌چین مخصوص می‌برد و به این ترتیب پیوند متصل کننده بین براکت و دندان از بین می‌رود. این حرکت علیرغم صدای بلندش، دردی را به وجود نمی‌آورد.
• همه ی براکت‌ها از روی دندان‌ها جدا می‌شوند و لایه‌ای از پلاستیک پیوندی را روی دندان به جا می‌گذارند. سپس دندانپزشک با استفاده از یک وسیله دستی با سرعت بالا پلاستیک را از روی دندان‌ها تمیز کرده و تمام محل‌های برداشتن پلاستیک را با مینا پوشش می‌دهد و در نهایت پولیش می‌کند.

6. مرحله ششم: قرار دادن پلاک

ماه‌ها یا سال‌ها وقت و هزینه هنگفتی را صرف کرده‌اید، رنج و دردسرها را تحمل کرده اید تا دندان‌هایی صاف و مرتب داشته باشید و به تازگی از تحمل آن در دهان راحت شده‌اید. اما در واقع این پایان کار نیست چون باید پلاک بگذارید تا دندان‌ها در موقعیت جدیدشان باقی بمانند. استفاده از پلاک طبق تجویز متخصص ارتودنسی، به ویژه ظرف یک سال نخست پس از جداکردن بریس، اهمیت زیای دارد، زیرا تقریبا 9 ماه طول می‌کشد تا رباط‌های اطراف دندان موقعیت جدیدشان را حفظ کنند. اگر از پلاک به طور منظم استفاده نکنید، دندان‌هایتان دوباره جابه‌جا خواهد شد. بسیاری از افراد پس از گذشت یک سال تنها شب‌ها، آن هم چند شب در هفته، از پلاک استفاده می‌کنند تا مطمئن شوند که داشتن لبخند زیبا را از دست نخواهند داد.

 

در کلینیک دکتر بزرگ و دکتر محمدی‌ نژاد از جدیدترین روش ارتودنسی دندان که همان MBT می‌باشد استفاده می‌گردد. از مزایای این روش آن است که در 90% موارد بدون نیاز به کشیدن دندان (که مرسوم‌ترین روش در ارتودنسی برای ایجاد فضا می‌باشد) انجام می‌پذیرد که در نتیجه طول درمان را به نصف کاهش داده و رضایت بیمار را بیشتر جلب می‌نماید.
در موارد خاص بنا به درخواست بیمار می‌توان از براکت ها و سیم‌های ارتودنسی نامرئی دندان استفاده نمود تا زیبایی در حین درمان به مخاطره نیفتد.

 

آیا ارتودنسی درد دارد؟

تمامی ابزارهای مورد استفاده در ارتودنسی دندان ممکن است در ابتدا باعث درد و ناراحتی ‌فرد شوند. در صورتی که درد از بین نرفت، دندانپزشک می‌تواند تنظیماتی را انجام دهد تا به رفع ناراحتی فرد کمک کند. اندک زمانی پس از این که بریس تنظیم شد، دندان معمولاً درد می‌گیرد، اما این درد پس از مدتی برطرف می‌شود.

طول درمان

طول درمان ارتودنسی دندان برای هر فرد متفاوت است، اما ممکن است درمان 12 الی 30 ماه طول بکشد برای بزرگسالان این زمان ممکن است طولانی تر باشد، زیرا استخوان صورت دیگر رشد نخواهد کرد. رعایت بهداشت دندان‌ها و لثه‌ها کمک می‌کند تا درمان در زمان خودش و در مسیر صحیح صورت گیرد.

عوارض

وسایل مورد استفاده در ارتودنسی دندان به خودی خود نمی‌توانند باعث ایجاد آسیب شوند، اما تمیز کردن ضعیف آن‌ها و استفاده زیاد از مواد غذایی شیرین و نوشیدنی‌ها می‌تواند آسیب جدی به دندان‌ها وارد کند. به همین خاطر لازم است دندان‌ها و لوازم ارتودنسی به کار رفته در دهان با دقت زیاد و بطور منظم تمیز شوند، تا عوارضی برای دندان نها به وجود نیاید.

هزینه و قیمت

قیمت ارتودنسی بستگی به میزان مشکل و نوع ارتودنسی دندان دارد. در صورتیکه درمان‌های مرحله اول با پلاک‌های متحرک انجام شود هزینه ارتودنسی ثابت کمتر خواهد بود، البته بسته به شدت مشکل و تعداد پلاک‌های مورد استفاده این هزینه متفاوت خواهد بود.

در بیمارانی که نیاز به درمان ارتودنسی دندان همراه با جراحی فک دارند، هزینه ارتودنسی دندان چون در دو مرحله قبل و بعد از درمان انجام می‌شود بیشتر خواهد بود و هزینه درمان جراحی که ممکن است توسط جراح فک و صورت انجام می‌شود، جدا از هزینه‌ ارتودنسی دندان خواهد بود.

اردتودنسی چیست؟

ارتودنسی ثابت و متحرک یک رویکرد درمانی دندان پزشکی است که برای بیمارانی استفاده می‌شود که نحوه قرارگیری دندان‌های آن‌ها در دهان به خاطر کوچک بودن فک نامناسب است (مال اکلوژن) و دندان‌ها به صورت صحیح قرار نگرفته اند(کجی دندان) و به همین دلیل بیمار با مشکل در هنگام جویدن یا گاز گرفتن مواجه می‌شود. روش درمانی ارتودنسی دندان شامل درمان و کنترل جنبه‌های مختلف رشد فک و صورت (ارتوپدی فک و صورت) و بهبود ظاهر دندان ها و طرح لبخند نیز می باشد.

ضرورت انجام

فقط دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی می‌تواند تعیین کند که آیا انجام دادن ارتودنسی دندان برای بیمار لازم می باشد یا وی نیازی به انجام آن ندارد. دندانپزشک بر مبنای ابزار تشخیصی از جمله شرح حال کامل پزشکی و پرونده دندانپزشکی بیمار، معاینه بالینی، مراقبت ها(تغذیه در ارتودنسی)، قالب گرفتن از دندان‌ها و عکس‌های رادیوگرافی‌ و در صورت لزوم اصلاح طرح لبخند نظر قطعی خود را در زمینه مفید بودن ارتودنسی دندان می دهد و برنامه درمانی مناسب با شرایط بیمار را طرح ریزی می‌کند و مراقبت های ارتودنسی را نیز برا بیمار شرح می دهد.

زمان انجام

بهترین زمان انجام ارتودنسی دندان برای درمان نامرتبی دندان ها در کودکی است، اما این روش درمانی برای ارتودنسی بزرگسالان نیز مفید است، بطوریکه تعداد افراد بزرگسالی که این درمان ارتودنسی را انجام می‌دهند رو به افزایش است. برای انجام ارتودنسی کودکان توسط ارتودنتیست، باید صبر کرد تا تعداد دندان های مناسب برای این نوع درمان رشد کنند.

انواع

دو نوع اصلی ارتودنسی که برای صاف کردن دندان ها در افراد استفاده می گردد، عبارتست از ارتودنسی ثابت و ارتودنسی متحرک. نوع دیگر، ارتودنسی نامرئی است. همچنین در ادامه به هر سه نوع ارتودنسی و ارتودنسی مخفی که یک نوع از ارتونسی ها می باشد، به بحث آن می پردازیم.

ارتودنسی ثابت

رایجترین نوع ارتودنسی مورد استفاده، ارتودنسی ثابت است. از این روش زمانی استفاده می گردد که دقت عملکرد برای پزشک اهمیت داشته باشد. هر چند در این حالت بیمار می‌تواند بطور عادی غذا بخورد، اما باید از مصرف بعضی غذاها و نوشیدنی‌ها در زمان استفاده از ارتودنسی ثابت اجتناب کرد. برای مثال نوشیدنی‌های حاوی کربونات، شیرینی سفت یا تافی از مواردی است که فرد باید از مصرف آن‌ها خودداری کند. افرادی که در فعالیت‌های ورزشی شرکت می‌کنند باید متخصص ارتودنسی را در جریان قرار دهند تا در صورت لزوم محافظ‌های لثه خاص برایشان تجویز شود.

رایجترین نوع ارتودنسی ثابت، از براکت استفاده می کند. براکت ها از پلاک‌ها و یا سیم‌ها و قیدها تشکیل شده است. دندانپزشک قیدها را اطراف دندان می بندد، و از آن برای محکم نگهداشته ابزارهای ارتودنسی دیگر در محل خود استفاده می گردد.

در مرحله بعد از پلاک‌ها برای ایجاد اتصال در جلوی دندان‌های بیمار استفاده می‌شود. سیم‌ها به شکل یک کمان از داخل پلاک‌ها رد شده و به قیدها محکم بسته می شود. با سفت شدن سیم‌های کمانی، دندان‌های فرد کشیده می‌شوند و بدین صورت به سمت محل صحیح قرارگیری حرکت می‌کنند. بیمار باید ماهی یک بار برای اصلاح وضعیت پلاک‌ها به متخصص ارتودنسی مراجعه کند. دوره درمان در این حالت می‌تواند برای چند ماه تا چند سال ادامه داشته باشد، اما در مورد این مسئله که درمان ارتودنسی دقیقا چقدر طول می کشد، تنها یک دندانپزشک خوبپس از بررسی وضعیت بیمار می تواند طول درمان را مشخص کند. کودکان معمولاً ترجیح می‌دهند از پلاک‌های ارتودنسی رنگی استفاده کنند، در حالی که بزرگسالان انواع شیشه ای مانند و شفاف پلاک را ترجیح می‌دهند.

ارتودنسی متحرک

از ارتودنسی متحرک دندان برای درمان مشکلات جزئی همچون جلوگیری از مکیدن شست یا اصلاح انحراف کم دندان‌ها استفاده می‌شود. هنگام استفاده از این روش می‌توان لوازم ارتودنسی را برای تمیز کردن پس از غذا خوردن یا برای نخ دندان کشیدن از دهان خارج کرد. در مواردی، ممکن است دندانپزشک به بیمار توصیه کند در هنگام انجام فعالیت‌های مانند نواختن یک ساز بادی یا دوچرخه سواری ارتودنسی متحرک را از دهان خود خارج کند.

ارتودنسی نامرئی

ارتودنسی نامرئی دندان از مواد پلاستیک شفاف و سخت برای ردیف کردن دندان‌ ها استفاده می‌کند. در این رابطه برای بیماران از انواع نسبتاً متفاوتی استفاده می‌شود. هر مجموعه از این ارتودنسی برای دو هفته قبل از جایگزینی آن با مجموعه جدید استفاده می گردد. ارتودنسی نامرئی از پلاستیک شفاف ساخته شده و به همین خاطر تقریباً غیر قابل رویت است. به این ترتیب اطرافیان بیمار اصلا متوجه نمی‌شود که وی از این درمان برای ردیف کردن دندان‌های خود استفاده کرده است. این پلاستیک های شفاف در هر روز باید برای 22 تا 23 ساعت مورد استفاده قرار گیرد تا بهترین نتایج ممکن حاصل شود.با تقبل هزینه ارتودنسی نامرئی می‌توان به راحتی برای غذا خوردن، نوشیدن، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن از دهان خارج کرد. برای استفاده از این روش باید همه دندان‌های دائمی رشد کرده باشد.

ارتودنسی پیشگیری

انجمن متخصصن ارتودنسی امریکا سن هفت سالگی را سن ارتودنسی و سن مناسب برای اولین معاینه جهت بررسی لزوم ارتودنسی پیشگیریدندان کودکان ذکر کرده است. در این سن غالب دندانهای شیری و تعدادی از دندانهای دائمی رویش پیدا کرده‌اند و برای دندانپزشک امکان ارزیابی دقیقی از وضعیت کلی دندان ها، فک بالا و فک پایین بیمار را فراهم می‌کند.

کشیدن نخ دندان ارتودنسی

کشیدن نخ دندان ارتودنسی

بسیاری از کودکان و نوجوانان (و برخی بزرگسالان) نمی دانند که چگونه در حضور براکت های ارتودنسی باید مسواک بزنند و یا کشیدن نخ دندان ارتودنسی چگونه است و یا گمان می کنند که اساسا” نمی توان در صورت ارتودنسی ثابت نخ دندان کشید. در حالیکه، کشیدن روزانه نخ دندان در مدت زمانی که روی دندانهایتان براکت های ارتودنسی قرار دارد به دلیل تجمع خرده های غذایی دور براکت ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا این امر می تواند ریسک بروز حفرات پوسیدگی و ناراحتی لثه ها را در صورت وجود کربوهیدرات داخل غذای مصرفی کاهش دهد. هر شب بعد از مسواک زدن و قبل از خواب باید با کشیدن نخ دندان از تمیز بودن دندانهای خود در نواحیی که با مسواک تمیز نشده اند اطمینان حاصل کنید. آماده باشید که تا زمانی که روی دندانهای خود براکت ارتودنسی دارید می بایست سه برابر مدت زمان معمول برای بهداشت دهانی خود وقت صَرف کنید. نگران نباشید، ارزشش را دارد. زیرا این امر ضمن کاهش احتمال پوسیدگی دندانها و ناراحتی لثه ها سبب می شود دندانهای شما در پایان موقع برداشتن براکت ها بهتر به نظر برسند. همیشه به خاطر داشته باشید که مسواک زدن و کشیدن مرتب نخ دندان باعث لبخندی تأثیرگذار می شود. 

ارتودنسی ثابت چه مزایایی دارد؟

یکی از مزایای ارتودنسی ثابت صاف شدن هر چه بهتر و نظافت راحت تر دندان می باشد. همچنین در این نوع ارتودنسی ریسک ابتلا به بیماری های لثه در آینده کاهش داده می شود. در ارتودنسی ثابت به همکاری بیمار با پزشک نیازی نیست زیرا ارتودنسی متحرک ممکن است درجای خود قرار نگیرد و یا به طور کلی توسط بیمار استفاده نشود اما این مشکلات در این نوع ارتودنسی وجود ندارد و همیشه در محل خود قرار دارد. این عوامل باعث می شود در این مدل ارتودنسی، دندان ها هرگز به حالت اولیه خود بازنگردد و نتیجه ارتودنسی برای بیمار رضایت بخش تر است.

ارتودنسی در دوران بارداری

چگونگی انجام ارتودنسی در بارداری

آیا در طی بارداری میتوان ارتودنسی را انجام داد ؟؟؟سوالی که ذهن خانم‌های باردار و مشتاق ارتودنسی را مشغول می‌کند، در این باره است که ارتودنسی و بارداری چه اثر متقابلی بر روی هم دارند. به عبارتی آیا در طی ارتودنسی می‌توان باردار شد و طی بارداری می‌توان ارتودنسی کرد یا نه!

به طور خلاصه ارتودنسی و بارداری هیچ اثر منفی مستقیم یا معکوسی روی هم ندارند. یعنی نه بارداری مستقیما به ارتودنسی صدمه می‌زند و نه ارتودنسی خطری برای بارداری محسوب می‌شود.
مزیتی هم از این نظر وجود ندارد!

اما باید توجه کرد که: 
– طی بارداری تغییرات هورمونی‌ای ایجاد می‌شود که هم بافت لثه و بافت اطراف دندان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و هم خلق و خو و شرایط روانی خانم باردار را، بنابراین، مشکلی که ممکن است به وجود بیاید، امکان این است که به خاطر افسردگی خفیف یا مشکلات دیگر حین بارداری (که‌گاه واقعا از کنترل بانوی باردار خارج است) فرد طی ارتودنسی نتواند دستورات بهداشتی (مسواک و…) را درست رعایت کند! یا نتواند در استفاده از کش‌ها یا رعایت سایر دستورات همکاری کافی داشته باشد،
در این بین ممکن است به علت تغییرات هورمونی و اثر آن روی لثه، با کوچک‌ترین بی‌دقتی در رعایت بهداشت، تورم و مشکلات زیادی در لثه‌ها ایجاد شود که این وضع سبب تاثیر بر ارتودنسی و وضعیت سلامت لثه می‌شود.
– نکته دیگر محدودیت مرتبط با تهیه رادیو گرافی در سه ماهه اول بارداری است!
– همین طور محدودیت‌های کشیدن دندان برای ارتودنسی در سه ماهه اول و آخر بارداری!

بنابراین، در مجموع اگر بیمار با برنامه ریزی اقدام کند و همکاری دقیق را داشته باشد، هیچ مشکلی از نظر «ارتودنسی در دوران بارداری» پیش نخواهد آمد! به این منظور بهتر است به یک متخصص ارتودنسی مراجعه کند که توان علمی و عملی رعایت نکات مهمی در مورد درمان ارتودنسی حین بارداری را داشته باشد!

اما اگر از نظر توان درمانگر یا بیمار تردیدی هست، بهتر است ارتودنسی به چند ماه بعد از وضع حمل موکول شود!

زمان مناسب برای انجام ارتودنسی

زمان مناسب شروع درمان ارتودنسی

همه ما می‌دانیم که پیشگیری بهتر از درمان است . پس بهتر است جوری برنامه ریزی کنیم که نیاز به درمان خاصی نباشد یعنی در هر مرحله‌ای باید تلاش کرد جلوی ایجاد مشکلات را گرفت یا حل کردن آن‌ها را درآینده راحت‌تر کرد!

– بهترین زمان برای شروع درمان ارتودنسی کی است؟
برای گرفتن پاسخ صحیح به این سوال نیاز است که سوال با دقت بیشتری مطرح شود و به این شکل عوض شود که: درهر سنی ارایه چه نوع خدمت ارتودنسی‌ ای برای بیمار مناسب یا مقدوراست؟
طی این مقاله امیدواریم پاسخ کاملی به سوالات پیرامون زمان مناسب ارتودنسی داده باشیم.

پس برای اولین قدم ابتدا ملاحظات لازم در دوران جنین و حتی قبل از آن را مرور می‌کنیم: در درجه اول لازم است والدین اطلاعات اولیه در مورد مکانیزم تکامل جنین داشته باشند تا با تغذیه درست، مواد مورد نیاز برای رشد و تکامل صحیح در اختیار جنین قرار گیرد. در مورد مسایل مرتبط به ارتودنسی مشکلات اندکی هستند که به صورت صرفا ژنتیکی (یا کاملا ژنتیکی) منتقل می‌شوند. برخی بیماری‌ها به قدری آزار دهنده هستند که حتی ممکن است برای پیشگیری از آن پزشکان بچه دارنشدن را به زوجین پیشنهاد کنند! در مورد مسایل مرتبط با ارتودنسی و ارتوپدی فک و صورت این نوع ممانعت‌ها بسیار نادر هستند. بنابراین اغلب پیشگیری خاصی از دید ژنتیک در این مرحله معنی ندارد!
در دوران جنینی برخی مراقبت‌ها به شکل روتین انجام می‌شود تا ریسک مشکلات کم باشد: مثلا با نکشیدن سیگار ریسک ایجاد شکاف لب و کام کم شود. ولی اگر با وجود این مراقبت‌ها در بررسی‌های سونو گرافی مشکلی دیده شد، بهترین کار آماده کردن والدین از نظر آگاهی و روحی برای تدابیر لازم در زمان‌های مورد نظر است. پس اغلب موارد در دوران جنینی کافی است تغذیه و مراقبت‌های بارداری روتین انجام شود و نیاز به تدبیر خاصی از سوی متخصص ارتودنسی نخواهد بود.
بعد از تولد موارد معدودی هستند که نیاز به مداخله متخصص ارتودنسی خواهد بود. به عنوان مثال تدابیر خاص برای نوزادان دچار شکاف لب/کام یا نوزادانی که فک پایین بیش از حد کوچکی دارند.

در دوران کودکی و زمانیکه درآمدن دندان‌های دندان‌های شیری روبه کامل شدن هست، هیچ ضرری ندارد اگر یک متخصص ارتودنسی آگاه و یا یک متخصص اطفال آشنا با مباحث ارتودنسی کودک را معاینه کند. این کار را حتی یک دندانپزشک آگاه می‌تواند به درستی انجام دهد.

گاه با یک نگاه به دندان‌های شیری اطفال و در سنین بالا‌تر (حول و حوش ۶ سالگی) با بررسی رادیوگرافی دندان‌ها، می‌توان پیش بینی‌هایی را انجام داد و رویش دندان‌ها و رشد فکین را با راهنمایی‌هایی یا با ارایه دستگاه‌هایی هدایت کرد تا کودک در آینده از نیاز به ارتودنسی‌ های پیچیده نجات پیدا کند. یا مشکلات کوچک را با دستگاه‌های متحرک یا ثابت کوتاه مدت حل کرد.

اگر در مراحل قبلی هیچ معاینه حرفه‌ای روی کودک انجام نشده، هنوز دیر نیست.
در اغلب کودکان بهترین سن اولین معاینه حدود ۷-۸ سالگی است. ممکن است حتی هیچ دستگاهی به کودک ارایه نشود ولی با دستوراتی خاص یا با کشیدن برنامه ریزی شده دندان‌ها می‌توان به کودک کمک کرد که از مشکلات پیچیده تری مانند نهفتگی دندان‌ها و… نجات یابد و یا مشکلات کوچک وی با دستگاه‌های متحرک و کوتاه مدت حل شود. این کار را حتی یک متخصص ردیف کردن دندان آگاه می‌تواند انجام دهد.

گاه کودک نیاز به هدایت رشد فکین (ارتوپدی فک وصورت) دارد. در این صورت بهترین زمان حول و حوش بلوغ فرد است: یعنی اوایل نوجوانی. این سن برای دختر خانم‌ها کمتر است و آقا پسر‌ها وقت بیشتری از این نظر دارند. این کار اغلب با دستگاه‌های متحرک یا ثابت کوتاه مدت انجام می‌شود.
و اما وقتی صحبت از ارتودنسی ثابت و کامل می‌شود، بهترین سن زمانی است که دندان‌های آسیای بزرگ دوم در حال رویش هستند. یعنی اواسط نوجوانی.

اما‌گاه برخی مشکلات فک وجود دارد که درمان را بایست به تاخیر انداخت تا بتوان دقیق‌تر تصمیم گرفت. به عبارتی برای برخی بهتر است تا حدود ۱۸ سالگی و حتی بیشتر صبر کرد!

ارتودنسی دیمون

ارتودنسی به روش دیمون

یکی از جدیدترین روش های درمانی ارتودنسی با روش دیمون (Damon) است . به طور معمول می بایست با استفاده از کش های بسیار کوچک سیم را به براکت های ارتودنسی دیمون متصل نمود ولی در روش دیمون از براکت هایی با قابلیت باز و بسته شدن کشویی استفاده می شود در سیستم دیمون (Damon) از طریق مکانیسم قفل و بستی که در آنها تعبیه شده است سیم به براکت متصل می شود . سیستم ارتودنسی دیمون به گونه ای است که دیگر نیاز به کشهای کوچک در اطراف هر براکت نیست و در نتیجه بیمار می تواند به راحتی اطراف سیم و براکت ها را تمیز کند. در حالی که در روش های معمول ارتودنسی میکرو ارگانیسمها به راحتی می توانند در اطراف کش ها تجمع نمایند و رعایت بهداشت را به ویژه برای کودکان کم سن دچار مشکل می کند. در این سیستم بهداشت اطراف براکت ها بهبود یافته و معضل تغییر رنگ کش های دور براکت از بین رفته است . 

نکات ضعف و قوت ارتودنسی دیمون :

در رابطه با سیستم دیمون (Damon) با ید گفت تبلیغات بسیاری از جمله عدم نیاز به درآوردن دندانها ، کاهش طول درمان ، افزایش فاصله بین ویزیت های بیمار ، کاهش درد بیمار شده است ولی باید گفت تمام این موارد بستگی به نوع ناهنجاری ، سن مراجعه ، شدت مشکل بیمار و بسیاری از فاکتورهای بیولوژیک دارد که از هر بیمار به بیمار دیگر متغییر است ودر هنگام معاینه بیمار توسط متخصص ارتودنسی مشخص می شود که بیمار نیاز به درآوردن دندان دارد یا ندارد و طول مدت درمان چقدر است . در حقیقت تصمیم گیری نهایی در خصوص نیاز یا عدم نیاز به در آوردن دندان جهت ارتودنسی بر عهده ابزار درمان نیست بلکه بر اساس شرایط بیمار و صلاحدید متخصص ارتودنسی خواهد بود . تا به امروز به رغم پیشرفت هایی که در ابزارهای درمانی صورت گرفته است ، هنوز ابزار درمانی که بتواند مدت زمان درمان را به صورت قابل توجهی کاهش دهد ، ابداع و معرفی نشده است . در رابطه با کاهش طول مدت درمان با این سیستم مقالات ضد و نقیض زیادی وجود دارد ، در رابطه با کاهش میزان درد ارتودنسی با استفاده از سیستم دیمون باید گفت در چند روز اول بعد از گذاشتن سیم های ارتودنسی مقداری درد و ناراحتی جزئی وجود دارد . بنابراین تفاوت چشمگیری در مقدار درد با استفاده از ارتودنسی دیمون و روش های استاندارد معمول وجود ندارد . تمام ادعاهایی که در رابطه با یک محصول جدید ارائه می شود هنگامی از نظر متخصص ارتودنسی تائید می شود که تحقیقات معتبر از سوی مراکز علمی آنها را تایید نماید . ادعاهایی که بدون در نظر گرفتن تحقیقات معتبر از سوی مراکز علمی معتبر ارائه شوند ، صحیح نمی باشند . در بسیاری از مقالات تفاوت معنی داری در ادعاهای اشاره شده بین دستگاه ارتودنسی دیمون و سایر دستگاههای دیگر وجود ندارد .

برطرف نمودن فواصل بین دندان ها توسط متخصص ارتودنسی

وجود فاصله در بین دندانها (Generalized spacing)

در اینصورت به علت کوچکی دندانها و به دلیل فضای اضافه موجود در قوس فکی ، بین دندانها فاصله می افتد . از عوامل دیگری که باعث ایجاد فاصله در بین دندانها می باشد ، می توان به نهفتگی یک یا تعدادی از دندانها ، فقدان یک یا تعدادی از دندانها ، بیرون زدگی دندانهای قدامی ، بزرگ بودن زبان و غیره اشاره کرد . وجود فاصله بین دندانها باعث تحلیل لثه ، ایجاد جرم روی دندانها ، گیر مواد غذایی در بین دندانها ، کاهش بازدهی عملکرد دندانها و عدم زیبایی می گردد که نیاز به درمان دارد . معمولاً فاصله بین دندانها می بایست با دستگاه ثابت ارتودنسی درمان گردد ولی اگر بیمار دارای مشکل فکی هم باشد می بایست در ابتدا مشکل فکی بیمار تصحیح گردد و بعد از تصحیح فکین که حتماً باید قبل از بلوغ انجام شود می بایست با درمانهای ثابت ارتودنسی ثابت یا ارتودنسی متحرک یا ارتودنسی نامرئی و یا ارتودنسی لینگوال فواصل بین دندانها را بست در بعضی بیماران به علت فقدان یک یا دو دندان ممکن است بین دندانها فاصله وجود داشته باشد در این موارد 2 راه درمانی براساس شرایط بیمار وجود دارد . یکی اینکه می توان دندانهای عقب را به سمت جلو آورد و فضای دندانهای قدامی را با به جلو آوردن دندانهای عقب بست که اگر شرایط بیمار همچنین اجازه ای را بدهد می بایست این روش درمانی انجام شود که به آن Space closure می گوینداین روش بهترین درمان است و در اکثر موارد ترجیح داده می شود که از این روش   استفاده شود. زیرا فضای دندان خالی با دندانهای خود بیمار پر می شود و هیچ ایمپلنت وبه عبارت دیگر جسم خارجی در دهان دبیمار قرار نمی گیرد.   در غیر این صورت می بایست به جای فضای دندانهای غایب ایمپلنت Implant قرار داد . در اکثر موارد توافق برای بستن فضای غایب وجود دارد تا اینکه برای بیمار ایمپلنت Implant قرار داده شود ولیکن طرح درمان نهایی بایستی براساس شرایط بیمار ، وجود و یا عدم وجود شلوغی دندانها ، نمای نیمرخ بیمار ، میزان بیرون زدگی دندانهای قدامی و تصاویر رادیوگرافی استوار باشد . 

دیپ بایت (Deep bite)

در حالت طبیعی دندانهای جلوی فک بالا باید در حدود 2 الی 3 میلیمتر از دندانهای فک پایین را از نظر عمودی بپوشانند . در صورت وجو دیپ بایت (Deep bite) دندانهای قدامی فک بالا مقدار زیادی از دندانهای قدامی فک پایین را می پوشاند و بدین ترتیب دندانهای پایین کمتر از حد طبیعی دیده می شوند و در بعضی موارد ممکن است دندانهای قدامی فک پایین به بافت نرم کام برخورد نمایند و باعث آزردگی مخاط بافت نرم فک بالا شود . اشکال در تکامل فکین و یا رویش نامتناسب و بیش از حد دندانهای قدامی فک بالا و پایین و یا زمینه ارثی می تواند از عوامل ایجاد کننده دیپ بایت(Deep bite) باشد . عدم درمان می تواند عوارضی مثل آسیب به لثه در ناحیه جلوی دندانهای پایین (به دلیل تماس با لبه جونده دندانهای بالا) ، آسیب به کام (در اثر برخورد لبه جونده دندانهای فک پایین با کام) ، سایش زود هنگام دندانها و یا بروز مشکلات گیجگاهی فکی (TMJ problem) و ظاهری ناخوشایند ایجاد نماید . درمان زود هنگام (قبل از بلوغ) در درمان دیپ بایت از اهمیت بالایی برخوردار است . اگر بیمار قبل از بلوغ مراجعه نماید با دستگاههای متحرک و ثابت ارتودنسی می توان به راحتی دیپ بایت را درمان کرد . در صورت مراجعه بیمار در سنین بالا (بعد از بلوغ) نیاز به جراحی فک توسط متخصص ارتودنسی خواهد بود . 

ارتودنسی جراحی یا درمان ارتوگناتیک

درمان ارتودنسی به همراه جراحی فک برای بعضی از بیماران ترسناک است . این مسئله نشان دهنده آن است که در این زمینه اطلاعات کافی وجود ندارد . مهم ترین مسئله در این بیماران آگاهی دادن و مشخص کردن سود و زیان هر درمان برای هر بیمار است . هنگامی که برای شما یا فرزندتان درمان ناهنجاری های فک و ارتودنسی پیشنهاد می شود ، شما با اصطلاحی به نام جراحی ارتوگناتیک (Orthognathic surgery) آشنا می شوید . در صورتی بیمار ناهنجاری فک داشته باشد و قبل از بلوغ مراجعه کند ، با ارتودنسی به تنهایی و بدون نیاز به جراحی ناهنجاری بیمار را می توان درمان کرد ولیکن مراجعه دیر هنگام بیمار به همراه مشکلات فکی نیاز به جراحی خواهد داشت . بیماران ارتوسرجری (Orthosurgery) یا بیماران ارتوگناتیک (Orthognathic) آن دسته از بیمارانی هستند که دارای مشکل فکی می باشند و پس از بلوغ به متخصص ارتودنسی مراجعه می نمایند . این بیماران می بایست در ابتدا تحت درمان ارتودنسی قبل از جراحی (Presurgical orthodontics) واقع شوند و سپس برای جراحی نزد متخصـص فک و صــورت ارجاع داده شـوند و سپـس تحـت درمان ارتودنســی بعد از جراحــی (Postsurgical orthodontics) قرار گیرند .

انواع جراحی:

ارتودنسی قبل از جراحی برای رفع مشکل شلوغی و منظم کردن دندانها خواهد بود زیرا تا دندانها منظم نباشند جراح فک وصورت نمی تواند فکین را جراحی کند . بنابراین پیش نیاز جراحی ، ارتودنسی خواهد بود و ارتودنسی پس از جراحی (Postsurgical orthodontics) برای هماهنگی بیشتر دو فک جراحی شده و نظم بهتر به دندانها و اصلاح هرگونه چرخش دندانها و تثبیت درمان جراحی به کار برده می شود . این جراحی در بیمارستان تحت بیهوشی کامل انجام می شود . اگر فک بالای بیماری عقب باشد به آن Maxillary deficiency می گویند ، در این صورت بیمار باید تحت جراحی ارتودنسی قرار گیرد که فک بالا به جلو آورده شود به این نوع جراحی Maxillary advancement می گویند . اگر فک بالا جلو باشد یا به عبارت دیگر بیمار دارای Maxillary protrusion باشد ، باید فک بالا به عقب برد شود که به آن جراحی Maxillary set back می گویند . اگر بیمار دارای فک پایین عقب باشد به عبارت دیگر دارای Mandibular deficiency باشد. باید فک پایین با جراحی ارتودنسی به سمت جلو آورده شود که به آن جراحی Mandibular advancement می گویند . اگر بیمار دارای فک پایین جلو باشد به عبارت دیگر دارای Mandibular prognathism باشد تحت جراحی Mandibular set back قرار می گیرد . اگر بیمار دارای Deep bite یا Open biteباشد تحت جراحی Lefort قرار می گیرد . بایستی توجه داشت که این درمان یک درمان تیمی است که بین متخصص ارتودنسی و جراح فک و صورت انجام می شود . مراحل انجام درمان بایستی به طور صحیح انجام شود ، در غیر این صورت دستیابی به نتایج مناسب بسیار سخت خواهد بود . درمان های جراحی فک و صورت در گروه درمان های جراحی ساده به حساب می آیند که در اغلب موارد تنها نیاز به یک روز بستری شدن در بیمارستان دارند .