ارتودنسی و پوسیدگی دندان

پیدایش لکه‌های سفیدرنگ روی دندانها پس از برداشتن براکتهای ارتودنسی یکی از نگرانی های شایع بسیاری از بیماران است. ممکن است در این ‌باره شنیده‌ باشید یا کسی را بشناسید که پس از برداشتن براکتهای شان با این مشکل مواجه بوده است و شاید همین موضوع شما را در تصمیم‌گیری مردد کرده باشد. هرچند متخصص ارتودنسی یا ارتودنتیست شما می‌تواند توضیح خوبی در این ‌باره به شما ارائه دهد، این مقاله هم به تشریح علل بروز لکه‌های سفید روی دندانهایتان پرداخته و شیوه‌های جلوگیری از آنها را قبل از گذاشتن براکت بیان می‌کند.

به لحاظ تکنیکی عامل بروز لکه‌های سفید روی دندان‌ها پس از برداشتن براکتها، خود براکت ها نیستند بلکه لکه‌های سفید پوسیدگی نتیجه تشکیل پلاک‌ها هستند. پلاک، مواد معدنی را از سطح دندان زدوده و موجب تغییر در نحوه بازتاب نور از سطح دندان می گردد بدین ترتیب بقایای سفیدرنگ گچی روی سطح دندان باقی می‌ماند. این امر در جاهایی که مسواک زدن دشوار است بیشتر دیده می‌شود، به همین دلیل لکه‌های سفید بین کسانی که براکت دارند شایع تر است و علت آنکه تا قبل از برداشتن براکت متوجه آنها نمی‌شوید این است که زیر براکت بوده و تا قبل از برداشتن براکتها قابل مشاهده نیستند. احتمالاً پرسش مهم دیگری که از خود می‌پرسید این است که آیا می‌توان از این لکه‌ها جلوگیری کرد و پاسخ این است که بله می‌توان! این مقاله بحث می کند که چگونه قبل از گذاشتن براکت ها می‌توان از تشکیل لکه‌های سفید جلوگیری کرد و همین‌طور مطرح می‌کند که بعد از برداشتن براکت ها چگونه می‌توان لکه‌های سفید را برطرف نمود.

از بین بردن پلاک میکروبی حین درمان ارتودنسی

اولین و اصلی‌ترین شیوه برای جلوگیری از تشکیل لکه‌های سفید روی دندان‌ها پس از برداشتن براکتها، از بین بردن پلاک است. این امر با مراقبت از دندان‌ها توسط مسواک کردن و نخ دندان کشیدن به طور مرتب و منظم محقق می گردد. به‌ علاوه می‌توانید با اجتناب از مصرف برخی مواد غذایی خاص حین استفاده از براکتها از بروز پلاک جلوگیری کنید. از این گذشته مسواک‌ها و خمیردندان‌های ویژه‌ای وجود دارند که به از بین بردن پلاک‌های تشکیل‌شده کمک می‌کنند. لازم به یادآوری است که بدون وجود پلاک‌ها، لکه‌های سفید تشکیل نخواهند شد.

از بین بردن لکه های سفید پوسیدگی بعد از ارتودنسی

اگر پس از برداشتن براکتها متوجه شدید که لکه‌های سفیدرنگ روی دندان شما تشکیل شده‌اند، بهترین کار تمیز نگه‌داشتن دندانهاست و اینکه اجازه دهید طی شش ماه اول پس از برداشتن براکتهای ارتودنسی، مینای دندان شما توسط مایعات دهانی‌ خودتان اشباع شود. به این ترتیب لکه‌های سفید به مرور بهبود می‌یابند و بسته به اینکه چقدر کوچک باشند به تدریج ناپدید می شوند. اگر بعد از شش ماه هنوز این لکه‌های سفید روی دندان شما باقی مانده بود، در این صورت می‌توانید از فلورایدتراپی با غلظت کم استفاده کنید. یکی دیگر از شیوه‌ها سفید کردن دندان‌ها (بلیچینگ) است که موجب می‌شود لکه‌ها کم‌ رنگ‌تر شوند و یا چندان جلب‌ توجه نکنند. در مواردی که لکه‌ها بسیار شدید باشند می‌توان از جراحی زیبایی استفاده کرد. در کل هرچند پس از برداشتن براکتها ممکن است شاهد بروز لکه‌های سفید باشید اما به راحتی می‌توان با مراقبت‌های دقیق از دندان‌ها در طول درمان از بروز این لکه‌های سفید جلوگیری کرد.

وجود فاصله در بین دندانها

متخصص ارتودنسی دراین نوع ناهنجاری ممکن است مثلا فک بزرگ از پدر و دندانهای کوچک از مادر به ارث گرفته شده باشد. در این صورت به علت کوچکی دندانها و به دلیل فضای اضافه موجود در قوس فکی، بین دندانها فاصله ایجاد می شود. از عوامل دیگری که باعث ایجاد فاصله در بین دندانها می گردد، می توان به نهفتگی یک یا تعدادی از دندانها، فقدان یک یا تعدادی از دندانها، بیرون زدگی دندانهای قدامی، بزرگ بودن زبان و غیره اشاره کرد. دندانهای فاصله دار موجب تحلیل لثه، ایجاد جرم روی دندانها، گیر مواد غذایی در بین دندانها، کاهش بازدهی عملکرد دندانها و عدم زیبایی می گردد که نیاز به درمان دارد. معمولاً فاصله بین دندانها بایستی با دستگاه ثابت ارتودنسی درمان گردد ولی اگر بیمار دارای مشکل فکی هم باشد می بایست در ابتدا مشکل فکی بیمار تصحیح گردد و بعد از تصحیح فکین که حتماً باید قبل از بلوغ انجام شود باید با درمانهای ثابت ارتودنسی فواصل بین دندانها را بست.

در بعضی بیماران به علت فقدان یک یا دو دندان ممکن است بین دندانها فاصله وجود داشته باشد. در این موارد دو راه درمانی بر اساس شرایط بیمار وجود دارد. راه اول اینکه  می توان دندانهای عقب را به سمت جلو آورد و فضای دندانهای قدامی را با به جلو آوردن دندانهای عقب بست که اگر شرایط بیمار چنین اجازه ای را بدهد می بایست این روش درمانی انجام شود که به آن Space closure گفته می شود. راه حل دوم اینکه می بایست به جای فضای دندانهای غایب ایمپلنت قرار داد. در اکثر موارد توافق برای بستن فضای غایب وجود دارد تا اینکه برای بیمار ایمپلنت قرار داده شود ولیکن طرح درمان نهایی بایستی براساس شرایط بیمار، وجود و یا عدم وجود شلوغی دندانها، نمای نیمرخ بیمار، میزان بیرون زدگی دندانهای قدامی و تصاویر رادیوگرافی استوار باشد.

ارتودنسی دیمون

یکی از جدیدترین روش های ارتودنسی دیمون است. به طور معمول باید با استفاده از کش های بسیار کوچک سیم را به براکت های ارتودنسی متصل نمود ولی در روش دیمون از براکت هایی با قابلیت باز و بسته شدن کشویی استفاده می شود در سیستم ارتودنسی دیمون از طریق مکانیسم قفل و بستی که در آنها جایگذاری شده است سیم به براکت متصل می شود. سیستم دیمون به گونه ای است که دیگر نیاز به کشهای کوچک در اطراف هر براکت نیست و در نتیجه بیمار می تواند به راحتی اطراف سیم و براکت ها را تمیز کند. در حالی که در روش های معمول ارتودنسی میکروارگانیسمها به راحتی می توانند در اطراف کش ها تجمع پیدا کنند و رعایت بهداشت را به ویژه برای کودکان کم سن دچار مشکل می کند. در این سیستم بهداشت اطراف براکت ها بهبود یافته و معضل تغییر رنگ کش های دور براکت از بین رفته است.

در رابطه با ارتودنسی دیمون باید تاکید کرد که تبلیغات بسیاری از جمله عدم نیاز به کشیدن دندانها، کاهش طول درمان، افزایش فاصله بین ویزیت های بیمار و کاهش درد بیمار شده است ولی باید گفت تمام این موارد بستگی به نوع ناهنجاری، سن مراجعه، شدت مشکل بیمار و بسیاری از فاکتورهای بیولوژیک دارد که در هر بیمار با بیمار دیگر متفاوت است و در هنگام معاینه بیمار توسط متخصص ارتودنسی مشخص می شود که بیمار نیاز به کشیدن دندان دارد یا ندارد و مدت درمان چقدر طول می کشد. در حقیقت تصمیم گیری نهایی در خصوص نیاز یا عدم نیاز به در آوردن دندان جهت ارتودنسی بر عهده ابزار درمان نیست بلکه بر اساس شرایط بیمار و صلاحدید متخصص ارتودنسی خواهد بود. تا به امروز با وجود پیشرفت هایی که در ابزارهای درمانی صورت گرفته است، هنوز ابزار درمانی که بتواند مدت زمان درمان را به صورت قابل توجهی کاهش دهد، ابداع و معرفی نشده است.

مشکلات ارتودنسی چیست و چگونه به وجود می‌آیند؟

اگرچه همه تصور دارند ارتودنسی صرفاً منظم کردن دندان‌های نامرتب است، شاید خوب باشد بدانید که مشکلات ارتودنسی تنها محدود به این نامرتبی ها نمی‌شود. بسیاری از مشکلاتی که در ارتودنسی دیده می‌شوند از روابط نادرست یا نامتناسب فک‌ها با یکدیگر به وجود می‌آیند. مثلاً فک بالا، کوچکتر از فک پائین و یا فک پائین، کوچکتر از فک بالا می‌باشد. به همین علت هم در بسیاری موارد، دندان‌ها که به ناچار باید از فک نگهدارندهٔ خود پیروی کنند، تحت تأثیر این ناهماهنگی قرار می‌گیرند. در چنین مواردی هدف باید متمرکز بر اصلاح دلیل اصلی یعنی روابط فکی باشد، نه اصلاح دندان‌ها به تنهائی. در اینجا متذکر می شویم که اصلاح ناهنجاری‌های فک در سنین پائین‌تر و در دوره‌ای که هنوز فک بیمار توانائی رشد دارد، بیشتر قابل اصلاح خواهد بود و با پشت سر گذاشتن این دوره، دیگر جز با روش‌هائی هم‌چون جراحی قادر به اصلاح روابط فکی به میزان کافی نخواهیم بود. از طرفی، نامرتبی‌های دندانی که در آنها فک‌ها رابطه مناسب و درستی با یکدیگر دارند نیز زیاد دیده می‌شوند، اما شرایط و روش درمان آنها با مواردی که در بالا گفته شد تا حدودی متفاوت است.

سن مناسب برای درمان‌های ارتودنسی چه زمانی است؟

مشکلات ارتودنسی به دو دسته فکی و دندانی تقسیم می‌شوند و مشکلات فکی را هنگامی می‌توان درمان نمود که بیمار در سنین رشد فکی و استخوانی باشد. سن خاتمه رشد فک بالا زودتر از فک پائین است، بنابراین، بیمارانی که دچار کمبود رشد فک بالا هستند باید زودتر درمان شوند (مثلاً حدود ۷  سالگی) و مشکلات کمبود رشد فک پائین را می‌توان قدری دیرتر آغاز نمود. لازم به ذکر است که درمان زودهنگام مشکلات ارتودنسی نیز همیشه مطلوب نیست زیرا احتمال برگشت مشکلات قبلی وجود داشته و موجب می‌شود درمان مجدداً صورت گیرد و این به معنی طولانی شدن بی‌مورد درمان و احتمال کم شدن همکاری کودک خواهد بود.

بهترین موقع برای مراجعه به متخصص ارتودنسی چه زمانی است؟

بهترین سن برای اولین مراجعه به متخصص ارتودنسی هفت سالگی است که به هیچ‌ وجه نباید از ۸ سالگی دیرتر باشد. در اولین مراجعه، متخصص ارتودنسی مشخص خواهد نمود که آیا در این مقطع زمانی، درمانی برای بیمار لازم است یا نه. اگر سن برای درمان مناسب باشد (که معمولا تعداد این دسته از بیماران فکی خیلی زیاد نیست)، متخصص ارتودنسی در همان مقطع، درمان را آغاز می‌کند و اگر سن مناسب برای درمان هنوز فرا نرسیده باشد (که تعداد بیشتری از بیماران دارای مشکل فکی را شامل می‌شود)، متخصص ارتودنسی زمان مراجعه بعدی را مشخص خواهد کرد و بدین ترتیب خیال بیمار یا والدین از اینکه زمان مناسب برای درمان گذشته یا نه راحت خواهد شد. پس بطور خلاصه این‌طور می‌توان بیان کرد که مراجعه به متخصص ارتودنسی در ۸ـ۷ سالگی مزایایی دارد از جمله :

• اگر سن برای درمان مناسب باشد، درمان آغاز و در نتیجه درمان دیر نشود.
• اگر سن برای درمان هنوز زود باشد، درمان به تعویق بیفتد و در زمان مناسب انجام شود که باز هم زمان آن دیر نشده است.

معرفی ارتودنسی لینگوال

ارتودنسی لینگوال (زبانی) به پشت دندانها چسبانده می شوند و از اینرو نامرئی خواهد بود. نام این براکت ها برگرفته از کلمه لاتین ”لینگوا” به معنی زبان می باشد. این تکنیک بالاخص مناسب افراد بزرگسالی است که ضمن تمایل به بهبود ظاهر و عملکرد دندانها با ارتودنسی نمی خواهند دیگران از این درمان مطلع شوند. البته این براکت ها معمولا" برای حرکات دندانی مختصر توصیه می شوند.

تاریخچه ارتودنسی لینگوال

زمانی که ارتودنسی لینگوال نزدیک به ۲۰ سال قبل معرفی شد، برخی بیماران و درمانگر ها آن را سیستم زیبایی بی همتایی انگاشته و نسبت به آن انتظارات زیادی پیدا کردند. با این حال گزارش هایی مبنی بر نتایج مأیوس کننده و هزینه های سنگین بسیاری از هیجانات پیشین را به ناامیدی بدل کرده و اشتیاق به این سیستم به تدریج کاهش یافت، به گونه ای که در اواخر دهه ۱۹۸۰ تعداد درمانگرهایی که از این تکنیک استفاده می کردند به صورت ناگهانی کاهش چشمگیری یافت و تنها افراد انگشت شماری همچنان بر پتانسیل این روش باور داشتند.

هزینه ارتودنسی لینگوال

هزینه ارتودنسی لینگوال همانگونه که انتظار می رود بیش از براکت های فلزی معمولی می باشد. درمان با این روش ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ دلار بیش از درمان با براکت های سنتی است. یکی از مهمترین عوامل، قیمت مواد مورد استفاده در ارتودنسی لینگوال می باشد. مواد مورد استفاده برای ساخت براکت های فلزی معمولی به طور رایجتری تولید شده و بنابراین هزینه کمتری برای ارتودنسی خواهند داشت.

مزایای ارتودنسی لینگوال

یک راه حل تحریک کننده به لحاظ زیبایی در ارتودنسی استفاده از براکت های لینگوال می باشد. این براکت ها بجای چسبیدن به سطوح بیرونی دندانها به گونه ای اختصاصی طرح ریزی شده اند تا به پشت دندانها چسبیده و موقع لبخند زدن دیده نشوند. در واقع کسی متوجه بودن این براکت ها پشت دندانهای شما نمی شود مگر اینکه به داخل دهان شما با دقت نگاه کند. علاوه بر این مزیت که عنوان شد، هیچ دلیل قانع کننده پزشکی و بالینی دیگری برای استفاده از ارتودنسی لینگوال نسبت به براکت های معمول وجود ندارد.

معایب ارتودنسی لینگوال

نباید انتظار داشته باشید که متخصص ارتودنسی شما قادر به استفاده از این سیستم برای شما باشد. حتی ارتودنتیست ها می بایست دوره ای تخصصی را پشت سر گذارند تا بتوانند با این روش بیماران خود را درمان کنند. هر ارتودنتیستی این انتخاب درمانی را مطرح نمی کند. قرارگیری ارتودنسی لینگوال پشت دندانها ممکن است سبب ناراحتی جدی برای بیمار گردد. از سویی چسباندن این براکت ها می تواند چالشی جدی برای متخصص ارتودنسی باشد، زیرا لازم است بیمار تا حد امکان سر خود را رو به عقب نگهدارد تا درمانگر بتواند پروسه قرارگیری براکت ها را دقیق تر انجام دهد. ارتودنتیست نیز باید بیشتر سر خود را در طی این عمل خم کند.

ارتودنسی لینگوال نسبت به براکت های شیوه معمول بهم نزدیکتر قرار خواهند گرفت زیرا محیط داخلی قوس نسبت به محیط بیرونی آن کوچکتر می باشد. این امر سبب مشکل تر شدن استقرار براکت ها و تنظیمات جلسات آینده می گردد. به علاوه در ابتدا براکت های لینگوال نسبت به براکت های معمولی موجب ناراحتی بیشتری برای زبان بیمار می شوند. همچنین ارتودنتیست ها به دلیل پروسه پیچیده و ملال آور روش ارتودنسی لینگوال نسبت به براکت های سرامیکی که خود هزینه ای بالاتر نسبت به براکت های فلزی سنتی دارند مبلغ به وضوح بیشتری را از بیماران طلب می کنند.

مراحل انجام ارتودنسی

هر کدام از مراحل ارتودنسی دندان شامل چند اقدام دندانپزشک می‌باشد که به طور کامل در این مقاله به شرح آن می پردازیم.

1. مرحله اول: رادیوگرافی و قالب‌گیری

• معمولاً عکس رادیوگرافی پانورامیک دهان (عکس همه دندان‌ها) و عکس هر یک از دندان‌ها به صورت جداگانه لازم است.
• ممکن است از صورت، دندان‌ها و دهان فرد هم عکس گرفته شود، این عکس‌ها قسمتی از پرونده دائمی بیمار خواهد بود.
• متخصص ارتودنسی دندان قالب‌هایی را از دندان‌های فک بالا و سپس فک پایین تهیه می‌کند. هنگام قالب گرفتن حس می‌کنید که دهانتان با ماده بتونه مانند پر شده است، این مرحله فقط 30 ثانیه زمان میبرد. عمل قالب‌گیری بسیار راحت و سریع است، اگر به سادگی دچار حالت تهوع می‌شوید، سعی کنید آرامش خود را حفظ کنید و از راه بینی نفس بکشید.

2. مرحله دوم: اقدامات اولیه

• دندانپزشک پس از بررسی تصاویر رادیوگرافی و قالب‌ها، برنامه درمانی مناسب فرد را طرح ریزی می‌کند.
• چنانچه فضای بین دندان‌های خاصی خیلی کم باشد، ممکن است نیاز به استفاده از جداکننده‌های فلزی یا پلاستیکی ما بین دندان‌هایتان، قبل از ادامه مراحل دیگر ارتودنسی، داشته باشد.
• ممکن است نیاز باشد تعدادی از دندان‌هایتان را بکشید. در برخی موارد در طول روند درمان و نه در آغاز آن، این امر لزوما باید انجام شود.
• دندان‌های بیمار باید کاملاً تمیز شوند.
• اگر دندان‌های حساسی دارید، حداقل به مدت دو هفته از خمی مکیدن انگشت دندان ضدحساسیت استفاده کنید تا حساسیت دندان ها قبل از شروع ارتودنسی دندان برطرف شود.
• هر گونه مشکل دندان ها باید قبل از قرار دادن بریس درمان گردد؛ حفره‌های پوسیدگی پر شود و تمامی مشکلات ارتودنسی رفع شود.
• در صورت نیاز به جراحی فک و مرتب کردن دندان، این عمل باید قبل از گذاشتن بریس انجام شود؛ هر چند بعضی اوقات جراحی فک بعد از ارتودنسی دندان انجام می شود. زمان جراحی با توجه به وضعیت و شرایط هر بیمار متفاوت است.

3. مرحله سوم: قرار دادن بریس

• متخصص ارتودنسی یا دستیار دندانپزشک، دندان‌ها را خشک می‌کند و آن‌ها را با اسید سفید کننده‌ مخصوصی، جهت اتصال با سیمان نگهدارند براکت ها آماده می کند. سعی کنید این اسید را روی زبانتان نگه ندارید.
• براکت‌ها روی دندان‌ها قرار داده می‌شوند و خیلی سریع، نور پلاسما با شدت بالا روی سطح براکت تابانده می‌شود تا اتصال صورت گیرد(ارتودنسی سریع).
• سیم قوسی از بین تمام براکت‌ها به نحوی می‌گذرد که به گونه ها فشار وارد نکند. اگر احساس کردید که سیم ارتودنسی دندان درون گونه‌تان فرو می‌رود به دندانپزشک بگویید تا سیم را کوتاه کند.
• کش‌های کوچکی (قطعه‌های مسدود کننده حلقه‌های دایره‌ای شکل) روی براکت‌ها قرار می گیرد تا آن‌ها را روی سیم نگه دارد و حس فشار ایجاد کند. قابل ذکر است در صورت استفاده از ارتونسی دیمون نیازی به استفاده از کش نیست.

4. مرحله چهارم: تنظیم ارتودنسی دندان در هر ماه یکبار

• بریس را باید هر 4 تا 6 هفته یکبار مجددا تنظیم کرد. در این مراجعه‌ها که زمان کمی طول می کشد، پزشک کش‌های قبلی (قطعه‌های مسدود کننده) و گاهی سیم را نیز درمی‌آورد. ممکن است این کار کمی دردناک باشد که دلیل آن بیش از هر چیز وارد شدن فشار روی دندان‌ها است.
• پس از تنظیم، دندان‌ها تا چند ساعت یا چند روز درد خواهد کرد. در طول این مدت ارتودنسی، غذای نرم میل کنید. تا زمان مراجعه بعدی، درد دندان‌ها کاملاً از بین رفته است.

5. مرحله پنجم: درآوردن بریس

• درآوردن بریس راحت و سریع انجام می‌شود. دندانپزشک هنگامی که زمان درآوردن بریس فرا برسد، قوس پشت بریس‌ها را با سیم‌چین مخصوص می‌برد و به این ترتیب پیوند متصل کننده بین براکت و دندان از بین می‌رود. این حرکت علیرغم صدای بلندش، دردی را به وجود نمی‌آورد.
• همه ی براکت‌ها از روی دندان‌ها جدا می‌شوند و لایه‌ای از پلاستیک پیوندی را روی دندان به جا می‌گذارند. سپس دندانپزشک با استفاده از یک وسیله دستی با سرعت بالا پلاستیک را از روی دندان‌ها تمیز کرده و تمام محل‌های برداشتن پلاستیک را با مینا پوشش می‌دهد و در نهایت پولیش می‌کند.

6. مرحله ششم: قرار دادن پلاک

ماه‌ها یا سال‌ها وقت و هزینه هنگفتی را صرف کرده‌اید، رنج و دردسرها را تحمل کرده اید تا دندان‌هایی صاف و مرتب داشته باشید و به تازگی از تحمل آن در دهان راحت شده‌اید. اما در واقع این پایان کار نیست چون باید پلاک بگذارید تا دندان‌ها در موقعیت جدیدشان باقی بمانند. استفاده از پلاک طبق تجویز متخصص ارتودنسی، به ویژه ظرف یک سال نخست پس از جداکردن بریس، اهمیت زیای دارد، زیرا تقریبا 9 ماه طول می‌کشد تا رباط‌های اطراف دندان موقعیت جدیدشان را حفظ کنند. اگر از پلاک به طور منظم استفاده نکنید، دندان‌هایتان دوباره جابه‌جا خواهد شد. بسیاری از افراد پس از گذشت یک سال تنها شب‌ها، آن هم چند شب در هفته، از پلاک استفاده می‌کنند تا مطمئن شوند که داشتن لبخند زیبا را از دست نخواهند داد.

 

در کلینیک دکتر بزرگ و دکتر محمدی‌ نژاد از جدیدترین روش ارتودنسی دندان که همان MBT می‌باشد استفاده می‌گردد. از مزایای این روش آن است که در 90% موارد بدون نیاز به کشیدن دندان (که مرسوم‌ترین روش در ارتودنسی برای ایجاد فضا می‌باشد) انجام می‌پذیرد که در نتیجه طول درمان را به نصف کاهش داده و رضایت بیمار را بیشتر جلب می‌نماید.
در موارد خاص بنا به درخواست بیمار می‌توان از براکت ها و سیم‌های ارتودنسی نامرئی دندان استفاده نمود تا زیبایی در حین درمان به مخاطره نیفتد.

 

آیا ارتودنسی درد دارد؟

تمامی ابزارهای مورد استفاده در ارتودنسی دندان ممکن است در ابتدا باعث درد و ناراحتی ‌فرد شوند. در صورتی که درد از بین نرفت، دندانپزشک می‌تواند تنظیماتی را انجام دهد تا به رفع ناراحتی فرد کمک کند. اندک زمانی پس از این که بریس تنظیم شد، دندان معمولاً درد می‌گیرد، اما این درد پس از مدتی برطرف می‌شود.

طول درمان

طول درمان ارتودنسی دندان برای هر فرد متفاوت است، اما ممکن است درمان 12 الی 30 ماه طول بکشد برای بزرگسالان این زمان ممکن است طولانی تر باشد، زیرا استخوان صورت دیگر رشد نخواهد کرد. رعایت بهداشت دندان‌ها و لثه‌ها کمک می‌کند تا درمان در زمان خودش و در مسیر صحیح صورت گیرد.

عوارض

وسایل مورد استفاده در ارتودنسی دندان به خودی خود نمی‌توانند باعث ایجاد آسیب شوند، اما تمیز کردن ضعیف آن‌ها و استفاده زیاد از مواد غذایی شیرین و نوشیدنی‌ها می‌تواند آسیب جدی به دندان‌ها وارد کند. به همین خاطر لازم است دندان‌ها و لوازم ارتودنسی به کار رفته در دهان با دقت زیاد و بطور منظم تمیز شوند، تا عوارضی برای دندان نها به وجود نیاید.

هزینه و قیمت

قیمت ارتودنسی بستگی به میزان مشکل و نوع ارتودنسی دندان دارد. در صورتیکه درمان‌های مرحله اول با پلاک‌های متحرک انجام شود هزینه ارتودنسی ثابت کمتر خواهد بود، البته بسته به شدت مشکل و تعداد پلاک‌های مورد استفاده این هزینه متفاوت خواهد بود.

در بیمارانی که نیاز به درمان ارتودنسی دندان همراه با جراحی فک دارند، هزینه ارتودنسی دندان چون در دو مرحله قبل و بعد از درمان انجام می‌شود بیشتر خواهد بود و هزینه درمان جراحی که ممکن است توسط جراح فک و صورت انجام می‌شود، جدا از هزینه‌ ارتودنسی دندان خواهد بود.

اردتودنسی چیست؟

ارتودنسی ثابت و متحرک یک رویکرد درمانی دندان پزشکی است که برای بیمارانی استفاده می‌شود که نحوه قرارگیری دندان‌های آن‌ها در دهان به خاطر کوچک بودن فک نامناسب است (مال اکلوژن) و دندان‌ها به صورت صحیح قرار نگرفته اند(کجی دندان) و به همین دلیل بیمار با مشکل در هنگام جویدن یا گاز گرفتن مواجه می‌شود. روش درمانی ارتودنسی دندان شامل درمان و کنترل جنبه‌های مختلف رشد فک و صورت (ارتوپدی فک و صورت) و بهبود ظاهر دندان ها و طرح لبخند نیز می باشد.

ضرورت انجام

فقط دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی می‌تواند تعیین کند که آیا انجام دادن ارتودنسی دندان برای بیمار لازم می باشد یا وی نیازی به انجام آن ندارد. دندانپزشک بر مبنای ابزار تشخیصی از جمله شرح حال کامل پزشکی و پرونده دندانپزشکی بیمار، معاینه بالینی، مراقبت ها(تغذیه در ارتودنسی)، قالب گرفتن از دندان‌ها و عکس‌های رادیوگرافی‌ و در صورت لزوم اصلاح طرح لبخند نظر قطعی خود را در زمینه مفید بودن ارتودنسی دندان می دهد و برنامه درمانی مناسب با شرایط بیمار را طرح ریزی می‌کند و مراقبت های ارتودنسی را نیز برا بیمار شرح می دهد.

زمان انجام

بهترین زمان انجام ارتودنسی دندان برای درمان نامرتبی دندان ها در کودکی است، اما این روش درمانی برای ارتودنسی بزرگسالان نیز مفید است، بطوریکه تعداد افراد بزرگسالی که این درمان ارتودنسی را انجام می‌دهند رو به افزایش است. برای انجام ارتودنسی کودکان توسط ارتودنتیست، باید صبر کرد تا تعداد دندان های مناسب برای این نوع درمان رشد کنند.

انواع

دو نوع اصلی ارتودنسی که برای صاف کردن دندان ها در افراد استفاده می گردد، عبارتست از ارتودنسی ثابت و ارتودنسی متحرک. نوع دیگر، ارتودنسی نامرئی است. همچنین در ادامه به هر سه نوع ارتودنسی و ارتودنسی مخفی که یک نوع از ارتونسی ها می باشد، به بحث آن می پردازیم.

ارتودنسی ثابت

رایجترین نوع ارتودنسی مورد استفاده، ارتودنسی ثابت است. از این روش زمانی استفاده می گردد که دقت عملکرد برای پزشک اهمیت داشته باشد. هر چند در این حالت بیمار می‌تواند بطور عادی غذا بخورد، اما باید از مصرف بعضی غذاها و نوشیدنی‌ها در زمان استفاده از ارتودنسی ثابت اجتناب کرد. برای مثال نوشیدنی‌های حاوی کربونات، شیرینی سفت یا تافی از مواردی است که فرد باید از مصرف آن‌ها خودداری کند. افرادی که در فعالیت‌های ورزشی شرکت می‌کنند باید متخصص ارتودنسی را در جریان قرار دهند تا در صورت لزوم محافظ‌های لثه خاص برایشان تجویز شود.

رایجترین نوع ارتودنسی ثابت، از براکت استفاده می کند. براکت ها از پلاک‌ها و یا سیم‌ها و قیدها تشکیل شده است. دندانپزشک قیدها را اطراف دندان می بندد، و از آن برای محکم نگهداشته ابزارهای ارتودنسی دیگر در محل خود استفاده می گردد.

در مرحله بعد از پلاک‌ها برای ایجاد اتصال در جلوی دندان‌های بیمار استفاده می‌شود. سیم‌ها به شکل یک کمان از داخل پلاک‌ها رد شده و به قیدها محکم بسته می شود. با سفت شدن سیم‌های کمانی، دندان‌های فرد کشیده می‌شوند و بدین صورت به سمت محل صحیح قرارگیری حرکت می‌کنند. بیمار باید ماهی یک بار برای اصلاح وضعیت پلاک‌ها به متخصص ارتودنسی مراجعه کند. دوره درمان در این حالت می‌تواند برای چند ماه تا چند سال ادامه داشته باشد، اما در مورد این مسئله که درمان ارتودنسی دقیقا چقدر طول می کشد، تنها یک دندانپزشک خوبپس از بررسی وضعیت بیمار می تواند طول درمان را مشخص کند. کودکان معمولاً ترجیح می‌دهند از پلاک‌های ارتودنسی رنگی استفاده کنند، در حالی که بزرگسالان انواع شیشه ای مانند و شفاف پلاک را ترجیح می‌دهند.

ارتودنسی متحرک

از ارتودنسی متحرک دندان برای درمان مشکلات جزئی همچون جلوگیری از مکیدن شست یا اصلاح انحراف کم دندان‌ها استفاده می‌شود. هنگام استفاده از این روش می‌توان لوازم ارتودنسی را برای تمیز کردن پس از غذا خوردن یا برای نخ دندان کشیدن از دهان خارج کرد. در مواردی، ممکن است دندانپزشک به بیمار توصیه کند در هنگام انجام فعالیت‌های مانند نواختن یک ساز بادی یا دوچرخه سواری ارتودنسی متحرک را از دهان خود خارج کند.

ارتودنسی نامرئی

ارتودنسی نامرئی دندان از مواد پلاستیک شفاف و سخت برای ردیف کردن دندان‌ ها استفاده می‌کند. در این رابطه برای بیماران از انواع نسبتاً متفاوتی استفاده می‌شود. هر مجموعه از این ارتودنسی برای دو هفته قبل از جایگزینی آن با مجموعه جدید استفاده می گردد. ارتودنسی نامرئی از پلاستیک شفاف ساخته شده و به همین خاطر تقریباً غیر قابل رویت است. به این ترتیب اطرافیان بیمار اصلا متوجه نمی‌شود که وی از این درمان برای ردیف کردن دندان‌های خود استفاده کرده است. این پلاستیک های شفاف در هر روز باید برای 22 تا 23 ساعت مورد استفاده قرار گیرد تا بهترین نتایج ممکن حاصل شود.با تقبل هزینه ارتودنسی نامرئی می‌توان به راحتی برای غذا خوردن، نوشیدن، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن از دهان خارج کرد. برای استفاده از این روش باید همه دندان‌های دائمی رشد کرده باشد.

ارتودنسی پیشگیری

انجمن متخصصن ارتودنسی امریکا سن هفت سالگی را سن ارتودنسی و سن مناسب برای اولین معاینه جهت بررسی لزوم ارتودنسی پیشگیریدندان کودکان ذکر کرده است. در این سن غالب دندانهای شیری و تعدادی از دندانهای دائمی رویش پیدا کرده‌اند و برای دندانپزشک امکان ارزیابی دقیقی از وضعیت کلی دندان ها، فک بالا و فک پایین بیمار را فراهم می‌کند.

کشیدن نخ دندان ارتودنسی

کشیدن نخ دندان ارتودنسی

بسیاری از کودکان و نوجوانان (و برخی بزرگسالان) نمی دانند که چگونه در حضور براکت های ارتودنسی باید مسواک بزنند و یا کشیدن نخ دندان ارتودنسی چگونه است و یا گمان می کنند که اساسا” نمی توان در صورت ارتودنسی ثابت نخ دندان کشید. در حالیکه، کشیدن روزانه نخ دندان در مدت زمانی که روی دندانهایتان براکت های ارتودنسی قرار دارد به دلیل تجمع خرده های غذایی دور براکت ها از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا این امر می تواند ریسک بروز حفرات پوسیدگی و ناراحتی لثه ها را در صورت وجود کربوهیدرات داخل غذای مصرفی کاهش دهد. هر شب بعد از مسواک زدن و قبل از خواب باید با کشیدن نخ دندان از تمیز بودن دندانهای خود در نواحیی که با مسواک تمیز نشده اند اطمینان حاصل کنید. آماده باشید که تا زمانی که روی دندانهای خود براکت ارتودنسی دارید می بایست سه برابر مدت زمان معمول برای بهداشت دهانی خود وقت صَرف کنید. نگران نباشید، ارزشش را دارد. زیرا این امر ضمن کاهش احتمال پوسیدگی دندانها و ناراحتی لثه ها سبب می شود دندانهای شما در پایان موقع برداشتن براکت ها بهتر به نظر برسند. همیشه به خاطر داشته باشید که مسواک زدن و کشیدن مرتب نخ دندان باعث لبخندی تأثیرگذار می شود. 

ارتودنسی ثابت چه مزایایی دارد؟

یکی از مزایای ارتودنسی ثابت صاف شدن هر چه بهتر و نظافت راحت تر دندان می باشد. همچنین در این نوع ارتودنسی ریسک ابتلا به بیماری های لثه در آینده کاهش داده می شود. در ارتودنسی ثابت به همکاری بیمار با پزشک نیازی نیست زیرا ارتودنسی متحرک ممکن است درجای خود قرار نگیرد و یا به طور کلی توسط بیمار استفاده نشود اما این مشکلات در این نوع ارتودنسی وجود ندارد و همیشه در محل خود قرار دارد. این عوامل باعث می شود در این مدل ارتودنسی، دندان ها هرگز به حالت اولیه خود بازنگردد و نتیجه ارتودنسی برای بیمار رضایت بخش تر است.

ارتودنسی در دوران بارداری

چگونگی انجام ارتودنسی در بارداری

آیا در طی بارداری میتوان ارتودنسی را انجام داد ؟؟؟سوالی که ذهن خانم‌های باردار و مشتاق ارتودنسی را مشغول می‌کند، در این باره است که ارتودنسی و بارداری چه اثر متقابلی بر روی هم دارند. به عبارتی آیا در طی ارتودنسی می‌توان باردار شد و طی بارداری می‌توان ارتودنسی کرد یا نه!

به طور خلاصه ارتودنسی و بارداری هیچ اثر منفی مستقیم یا معکوسی روی هم ندارند. یعنی نه بارداری مستقیما به ارتودنسی صدمه می‌زند و نه ارتودنسی خطری برای بارداری محسوب می‌شود.
مزیتی هم از این نظر وجود ندارد!

اما باید توجه کرد که: 
– طی بارداری تغییرات هورمونی‌ای ایجاد می‌شود که هم بافت لثه و بافت اطراف دندان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و هم خلق و خو و شرایط روانی خانم باردار را، بنابراین، مشکلی که ممکن است به وجود بیاید، امکان این است که به خاطر افسردگی خفیف یا مشکلات دیگر حین بارداری (که‌گاه واقعا از کنترل بانوی باردار خارج است) فرد طی ارتودنسی نتواند دستورات بهداشتی (مسواک و…) را درست رعایت کند! یا نتواند در استفاده از کش‌ها یا رعایت سایر دستورات همکاری کافی داشته باشد،
در این بین ممکن است به علت تغییرات هورمونی و اثر آن روی لثه، با کوچک‌ترین بی‌دقتی در رعایت بهداشت، تورم و مشکلات زیادی در لثه‌ها ایجاد شود که این وضع سبب تاثیر بر ارتودنسی و وضعیت سلامت لثه می‌شود.
– نکته دیگر محدودیت مرتبط با تهیه رادیو گرافی در سه ماهه اول بارداری است!
– همین طور محدودیت‌های کشیدن دندان برای ارتودنسی در سه ماهه اول و آخر بارداری!

بنابراین، در مجموع اگر بیمار با برنامه ریزی اقدام کند و همکاری دقیق را داشته باشد، هیچ مشکلی از نظر «ارتودنسی در دوران بارداری» پیش نخواهد آمد! به این منظور بهتر است به یک متخصص ارتودنسی مراجعه کند که توان علمی و عملی رعایت نکات مهمی در مورد درمان ارتودنسی حین بارداری را داشته باشد!

اما اگر از نظر توان درمانگر یا بیمار تردیدی هست، بهتر است ارتودنسی به چند ماه بعد از وضع حمل موکول شود!

زمان مناسب برای انجام ارتودنسی

زمان مناسب شروع درمان ارتودنسی

همه ما می‌دانیم که پیشگیری بهتر از درمان است . پس بهتر است جوری برنامه ریزی کنیم که نیاز به درمان خاصی نباشد یعنی در هر مرحله‌ای باید تلاش کرد جلوی ایجاد مشکلات را گرفت یا حل کردن آن‌ها را درآینده راحت‌تر کرد!

– بهترین زمان برای شروع درمان ارتودنسی کی است؟
برای گرفتن پاسخ صحیح به این سوال نیاز است که سوال با دقت بیشتری مطرح شود و به این شکل عوض شود که: درهر سنی ارایه چه نوع خدمت ارتودنسی‌ ای برای بیمار مناسب یا مقدوراست؟
طی این مقاله امیدواریم پاسخ کاملی به سوالات پیرامون زمان مناسب ارتودنسی داده باشیم.

پس برای اولین قدم ابتدا ملاحظات لازم در دوران جنین و حتی قبل از آن را مرور می‌کنیم: در درجه اول لازم است والدین اطلاعات اولیه در مورد مکانیزم تکامل جنین داشته باشند تا با تغذیه درست، مواد مورد نیاز برای رشد و تکامل صحیح در اختیار جنین قرار گیرد. در مورد مسایل مرتبط به ارتودنسی مشکلات اندکی هستند که به صورت صرفا ژنتیکی (یا کاملا ژنتیکی) منتقل می‌شوند. برخی بیماری‌ها به قدری آزار دهنده هستند که حتی ممکن است برای پیشگیری از آن پزشکان بچه دارنشدن را به زوجین پیشنهاد کنند! در مورد مسایل مرتبط با ارتودنسی و ارتوپدی فک و صورت این نوع ممانعت‌ها بسیار نادر هستند. بنابراین اغلب پیشگیری خاصی از دید ژنتیک در این مرحله معنی ندارد!
در دوران جنینی برخی مراقبت‌ها به شکل روتین انجام می‌شود تا ریسک مشکلات کم باشد: مثلا با نکشیدن سیگار ریسک ایجاد شکاف لب و کام کم شود. ولی اگر با وجود این مراقبت‌ها در بررسی‌های سونو گرافی مشکلی دیده شد، بهترین کار آماده کردن والدین از نظر آگاهی و روحی برای تدابیر لازم در زمان‌های مورد نظر است. پس اغلب موارد در دوران جنینی کافی است تغذیه و مراقبت‌های بارداری روتین انجام شود و نیاز به تدبیر خاصی از سوی متخصص ارتودنسی نخواهد بود.
بعد از تولد موارد معدودی هستند که نیاز به مداخله متخصص ارتودنسی خواهد بود. به عنوان مثال تدابیر خاص برای نوزادان دچار شکاف لب/کام یا نوزادانی که فک پایین بیش از حد کوچکی دارند.

در دوران کودکی و زمانیکه درآمدن دندان‌های دندان‌های شیری روبه کامل شدن هست، هیچ ضرری ندارد اگر یک متخصص ارتودنسی آگاه و یا یک متخصص اطفال آشنا با مباحث ارتودنسی کودک را معاینه کند. این کار را حتی یک دندانپزشک آگاه می‌تواند به درستی انجام دهد.

گاه با یک نگاه به دندان‌های شیری اطفال و در سنین بالا‌تر (حول و حوش ۶ سالگی) با بررسی رادیوگرافی دندان‌ها، می‌توان پیش بینی‌هایی را انجام داد و رویش دندان‌ها و رشد فکین را با راهنمایی‌هایی یا با ارایه دستگاه‌هایی هدایت کرد تا کودک در آینده از نیاز به ارتودنسی‌ های پیچیده نجات پیدا کند. یا مشکلات کوچک را با دستگاه‌های متحرک یا ثابت کوتاه مدت حل کرد.

اگر در مراحل قبلی هیچ معاینه حرفه‌ای روی کودک انجام نشده، هنوز دیر نیست.
در اغلب کودکان بهترین سن اولین معاینه حدود ۷-۸ سالگی است. ممکن است حتی هیچ دستگاهی به کودک ارایه نشود ولی با دستوراتی خاص یا با کشیدن برنامه ریزی شده دندان‌ها می‌توان به کودک کمک کرد که از مشکلات پیچیده تری مانند نهفتگی دندان‌ها و… نجات یابد و یا مشکلات کوچک وی با دستگاه‌های متحرک و کوتاه مدت حل شود. این کار را حتی یک متخصص ردیف کردن دندان آگاه می‌تواند انجام دهد.

گاه کودک نیاز به هدایت رشد فکین (ارتوپدی فک وصورت) دارد. در این صورت بهترین زمان حول و حوش بلوغ فرد است: یعنی اوایل نوجوانی. این سن برای دختر خانم‌ها کمتر است و آقا پسر‌ها وقت بیشتری از این نظر دارند. این کار اغلب با دستگاه‌های متحرک یا ثابت کوتاه مدت انجام می‌شود.
و اما وقتی صحبت از ارتودنسی ثابت و کامل می‌شود، بهترین سن زمانی است که دندان‌های آسیای بزرگ دوم در حال رویش هستند. یعنی اواسط نوجوانی.

اما‌گاه برخی مشکلات فک وجود دارد که درمان را بایست به تاخیر انداخت تا بتوان دقیق‌تر تصمیم گرفت. به عبارتی برای برخی بهتر است تا حدود ۱۸ سالگی و حتی بیشتر صبر کرد!