درمان ناهنجاری های فک و صورت با ارتودنسی
امروزه ارتودنسی ثابت نه تنها یک درمان برای ناهنجاری های فک و وصورت است بلکه به عنوان اقدامی در جهت زیبایی بیشتر فرد محسوب می شود. رویکرد نوین به ارتودنسی ثابت، این رشته از طب را در زمره رشته های معطوف به زیبا سازی و اصلاح طرح لبخند فرد قرار داده است.فک، مجموعه ای از استخوان ها که دندان ها را نگه می دارند، از دو قسمت اصلی تشکیل شده است، فک بالا که ثابت بوده و حرکت نمی کند و فک پایین که قسمت متحرک می باشد. هنگام غذا خوردن یا صحبت کردن فک پایین حرکت می کند. مفصل فکی گیجگاهی جایی است که فک پایین به استخوان جمجمه متصل می شود. در صورتی که این مفصل مشکلی نداشته باشد، شما نیز متوجه اهمیت حضور آن نخواهید شد ولی کافی است مشکلی برای آن به وجود آید، در این صورت زندگی عادی شما مختل خواهد شد. ارتودنسی کودکان که به عنوان ارتودنسی ثابت پیشگیری نیز شناخته می‌شود، می‌تواند از سن ۶ یا ۷۷ سالگی آغاز شود. در این سن، دندانها هنوز در حال شکل‌گیری هستند و فک نیز هنوز در حال رشد کردن است، بنابراین برخی مشکلات خاص مانند شلوغی و نامرتب بودن دندانها را می‌توان بسیار آسان‌تر برطرف نمود.
مشکلات فکی می تواند شامل:
- شکستگی
- نابجایی
- بافت مردگی بی خون: زمانی اتفاق می افتد که استخوان ها ی فک ذخیره خون خود را از دست می دهد. افرادی که استخوان های سالمی دارند، استخوان های جدید همیشه جایگزین استخوان های پیر می شوند. این بافت مردگی باعث می شود استخوان ها سریع تر از آنکه بتوان استخوان جدیدی جایگزین شود، از بین بروند. این مشکل معمولا در سنین بالای سی سال بروز می کند. امکان اینکه در ابتدای امر هیچ گونه علامتی وجود نداشته باشد زیاد است ولی در صورتی که این مشکل شدید تر شود، درد مفصل شروع شده و رفته رفته حادتر می شود. استفاده بیش از اندازه از نوشیدنی های الکلی، زخم های مفصلی و یا بیماری های خاصی چون سرطان می توانند باعث بروز این اختلال شوند.
ارتودنسی همراه با جراحی فک
در درمانهای ارتودنسی (ارتودنسی دیمون، متحرک، ثابت) به دو ساختار اسکلت صورت ( استخوان فکین) و دندانها توجه می شود .در صورتیکه ساختار اسکلت فکین مشکل داشته باشد امکان جفت شدن مناسب و ایده ال دندانها (اصطلاحا اکلوژن مناسب) فراهم نخواهد شد و باطبع از نظر زیبایی صورت نیز مشکلاتی وجود خواهد داشت. در سنین پیش از بلوغ امکان اصلاح ساختار اسکلت فکین با پلاکهای متحرک وجود دارد اما در سنین بالا که تکامل استخوانها کامل شده ، برای اصلاح ساختار اسکلت نیاز به انجام جراحی فک در کنار درمان ارتودنسی دندانها وجود دارد. البته در هر سنی امکان حرکت دندانها وجود دارد و در صورتیکه تقریبا روابط فکی قابل قبول وجود داشته و بیمار از نظر زیباییی ظاهری صورت خود مشکلی نداشته باشد ؛ تنها با درمانهای ارتودنسی مشکل بیمار مرتفع می شود.
در مواردی که مشکل فکی شدید باشد و یا بیمار تمایل به تغییر در ظاهر صورت خود را داشته باشد ،نیاز به انجام جراحی فک می باشد که توسط جراح فک و صورت انجام می شود. روند درمان بدین صورت است که ابتدا باید درمان ارتودنسی برای بیمار انجام شود تا دندانها مرتب شده و مهمتر از آن رابطه مناسبی بین دندانهای بالا و پایین ایجاد شود تا در اتاق عمل که فکها ( یک فک و یا دو فک بسته به نوع مشکل) توسط جراح جابجا می شود ،با توجه به رابطه دندانها به صورت مناسبی در جای مناسب خود قرار گرفته و تثبیت شوند. پس از حدود 4- 6 هفته بعد جراحی درمان ارتودنسی ثابت بیمار ادامه پیدا می کند تا رابطه نهایی دندانهای بالا و پایین به صورت کاملا ایده ال به دست آید. در واقع درمان ارتودنسی ثابت بیمار دو مرحله است : مرحله اول پیش از جراحی که بسته به مشکل بیمار بین 6 تا 12 ماه طول می کشد و مرحله دوم پس از جراحی که حدود 6 تا 9 ماه طول می کشد.
جراحی فک (جراحی ارتوگناتیک) چیست؟
جراحی ارتوگناتیک (واژه یونانی ارتو به معنای مستقیم و گناتوس به مفهوم فک است) یک جراحی یک فکی یا دو فکی به منظور جابجایی موقعیت فکین می باشد. توسط جراحی ارتوگناتیک روابط صحیح دندانی فکی و هارمونی صورتی ایجاد می گردد. هنگامی که فکین به جلو یا عقب، بالا یا پایین حرکت داده شده و یا چرخانده می شوند بافت نرم صورتی چانه، گونه ها، لبها و نوک بینی نیز به تناسب جابجا می گردند. بنابراین چنانچه فکین به درستی جابجا گردند یک هارمونی بین اجزاء صورت ایجاد شده و به نیمرخی زیبا می انجامد. در گذشته تمامی مال اکلوژن های دندانی اسکلتی بدون در نظر گرفتن موقعیت فکین تنها با هدف کسب بهترین روابط دندانی ممکن، فقط با ارتودنسی ثابت درمان می شدند. این متد، ارتودنسی کاموفلاژ (ارتودنسی جبرانی) نامیده می شود. امروزه ترکیبی از درمان ارتودنسی و جراحی فک با عنوان روشی جایگزین و ایده آل برای بیمارانی که از مال اکلوژن های اسکلتی رنج می برند در دسترس می باشد.
ارتودنسی چه معایب یا مزایایی دارد؟
ارتودنسی حقیقتا یک درمان است و قرار نیست چیزی را خراب کند. اگر این درمان درست انجام شود و هم متخصص ارتودنسی و هم بیمار کار خود را درست انجام دهند مشکلات و عوارض بعدی برای فرد ایجاد نخواهد شد. رعایت بهداشت در ارتودنسی حرف اول را می زند. بیمار باید تمام دستورات پزشک را به درستی اجرا کند و نحوه درست مسواک زدن و نخ کشیدن دندان ها را رعایت کند. مطمئنا گذاشتن برکت ها و سیم ها در دهان گیر غذایی را بیشتر می کند و اگر بیمار در رعایت بهداشت کوتاهی کند دندان ها پوسیده می شوند. درمانگر هم در درمان ارتودنسی هم باید اصول را رعایت کند در غیر این صورت ممکن است ریشه دندان ها کوتاه شود. زمانی که جهت و فرم نیروهای وارده به دندان درست باشد و دندان به جای درست هدایت شود نه تنها نسوج دندان خراب نمی شود بلکه بیماری های نسوج دهان هم رفع می شود و دندان ها سالم می مانند. معمولا کسانی که مشکلات فکی و دندانی دارند مشکلات لثه ای هم خواهند داشت. درمان ارتودنسی ثابت برای رفع این مشکلات هم بسیار کمک کننده است. دندانی که کج شده به لثه و نسوج اطراف خود صدمه می زند. اما زمانی که این دندان توسط ارتودنسی ثابت صاف می شود نیروی وارده به فک و جویدن بهتر می شود. به این ترتیب نسوج اطراف دندان سالم تر می ماند. ارتودنسی ثابت در هر وضعیت و شرایطی امکان پذیر است و نسبت به درمان های دیگر دندانپزشکی نیست که در آنها از تزریق و یا تراش دندان استفاده می شود کمتر تهاجمی است. ارتودنسی ثابت درمان ظریف تر و راحت تری برای بیمار است و چندان دردزا هم نیست. البته شاید در شروع کار به خاطر حرکت دندان ها بیمار احساس درد داشته باشد اما پس از چند روز این درد هم برطرف می شود و بیمار در طول درمان شکایتی ندارد.
مطالب مرتبط: